مبحث22 مراقبت و نگهداري از ساختمانها

مقررات ملّي ساختمان ايران
مبحث بيست و دوم
مراقبت و نگهداري از ساختمانها

مقررات ملّي ساختمان مجموعهاي است از ضوابط فني، اجرايي و حقوقي لازمالرعايه در طراحي،
نظارت و اجراي عمليات ساختماني اعم از تخريب، نوسازي، توسعه بنا، تعمير و مرمت اساسي، تغيير
كاربري و بهرهبرداري از ساختمان كه به منظور تأمين ايمني، بهرهدهي مناسب، آسايش، بهداشت و
صرفه اقتصادي فرد و جامعه وضع مي . گردد
در كشـور ما و در كنار مقررات ملّي ساختمان، مـدارك فنـي ديگر از قبيل آيين نامههاي
ساختماني، استانداردها و آيين كارهاي ساختمانسازي، مشخصات فني ضميمه پيمانها و نشريات
ارشادي و آموزشي توسط مراجع مختلف تدوين و انتشار مييابد كه گرچه از نظر كيفي و محتوايي
حايز اهميت هستند، اما با مقررات ملّي ساختمان تمايزهاي آشكاري دارند.
آنچه مقررات ملّي ساختمان را از اين قبيل مدارك متمايز ميسازد، الزامي بودن، اختصاري
بودن و سازگار بودن آن با شرايط كشور از حيث نيروي انساني ماهر، كيفيت و كميت مصالح
ساختماني، توان اقتصادي و اقليم و محيط ميباشد تا از اين طريق نيل به هدفهاي پيشگفته
ممكن گردد.
در حقيقت مقررات ملّي ساختمان، مجموعهاي از حداقلهاي مورد نياز و بايدها و نبايدهاي
ساخت و ساز است كه با توجه به شرايط فني و اجرائي و توان مهندسي كشور و با بهرهگيري از
آخرين دستاوردهاي روز ملّي و بينالمللي و براي آحاد جامعه كشور، تهيه و تدوين شده است.
اين وزارتخانه كه در اجراي ماده 33 قانون نظام مهندسي و كنترل ساختمان وظيفه تدوين
مقررات ملّي را به عهده دارد، از چند سال پيش طرح كلي تدوين مقررات ملّي ساختمان را تهيه و
به مرحله اجرا گذاشته است كه براساس آن، شورايي تحت عنوان «شوراي تدوين مقررات ملّي
ساختمان» با عضويت اساتيد و صاحبنظران برجسته كشور به منظور نظارت بر تهيه و هماهنگي
بين مباحث از حيث شكل، ادبيات، واژه پردازي، حدود و دامنه كاربرد تشكيل داده و در كنار آن
«كميتههاي تخصصي» را، جهت مشاركت جامعه مهندسي كشور در تدوين مقررات ملّي ساختمان
زير نظر شورا به وجود آورده است

ساختمان يك سرمايه ملّي است و عدم كنترلهاي لازم پس از ساخت آن، خسارت هاي جبران
ناپذيري بر اقتصاد هر كشور بر جاي ميگذارد. اجزاي ساختمان شامل بخشهاي مختلف معماري،
سازه، تأسيسات برقي و تأسيسات مكانيكي در طول عمر مفيد خود، بر اثر عوامل ناشي از شرايط
جوي و خطرات طبيعي مانند زلزله، سيل و طوفان، قصور در نگهداري، بهرهبرداري نامناسب، عدم
كنترل و بازرسيهاي ادواري از شرايط بهرهبرداري تأسيسات برقي و مكانيكي و پايداري قطعات نما
و ساير اجزاي الحاقي ساختمان، عدم كنترل شرايط پي، خاك زير شالوده و ديوارهاي بناهايي كه
در مجاورت ساختمانهاي در حال ساخت يا تجديد بنا هستند، ممكن است دچار فرسودگي
زودرس و از دست دادن عملكرد صحيح خود از نظر ايمني و بهداشت شوند. از اينرو براي نگهداري
از ساختمان و اجزاي آن نياز به تدوين و ترويج ضوابط و مقرراتي است تا بر اساس آن، اشخاص
ذيصلاحي كه در اين مبحث تعيين شدهاند، بتوانند عملكرد صحيح ساختمان را در طول عمر مفيد
آن كنترل نموده و در صورت نياز اقدام به تعمير يا تقويت اجزاي آسيب ديده نمايند.
اين مجموعه ويرايش اول مبحث بيست و دوم مقررات ملّي ساختمان با عنوان “مراقبت و
نگهداري از ساختمانها” است و هدف آن ارائه حداقل ضوابط و مقرراتي است كه با رعايت آنها
شرايط ايمني، قابليت بهرهبرداري مناسب، بهداشت، آسايش ساكنين، بهرهدهي مناسب و پايايي
ساختمانهاي موضوع اين مبحث فراهم ميشود.
اميد است اين مجموعه براي مهندسان كشور مفيد واقع شده و كميته تخصصي مبحث بيست و
دوم مقررات ملّي ساختمان را كماكان از راهنماييها و اظهارنظرهاي خود . بهرهمند سازند
كميته تخصصي مبحث بيست و دوم مقررات ملّي ساختمان

2 1 كليات

1-1-22 هدف
هدف اين مبحث تعيين حداقل الزاماتي است كه در طول عمر مفيد ساختمان براي نگهداري از آن
جهت تأمين ايمني، بهداشت، آسايش ساكنين، بهرهدهي مناسب و جلوگيري از بههدر رفتن
سرمايه، بايد رعايت شوند. براي اين منظور بايد بازديدهاي ادواري مورد نياز در كليه بخشهاي
معماري، سازه، تأسيسات برقي و تأسيسات مكانيكي ساختمان به عمل آيد.

2-1-22 حدود و دامنه كاربرد
ضوابط و مقررات اين مبحث بايد در نگهداري مجموعه ساختمان و كليه اجزاي تشكيل دهنده آن
رعايت شوند. كاربرد اين مبحث در محدوده ساختمانها با كاربريهاي مندرج در قانون نظام
مهندسي و كنترل ساختمان و آئيننامه اجرايي آن ميباشد. اين مبحث ضوابط حداقلي را كه رعايت
آنها مشمول الزامات قانوني است، در موارد زير مقرر ميدارد:
الف- نگهداري اجزاء و قطعات معماري.
ب- نگهداري اجزاء و قطعات سازه.
پ- نگهداري اجزاء و قطعات و عملكرد تأسيسات برقي.
ت- نگهداري اجزاء و قطعات و عملكرد تأسيسات مكانيكي.
مبحث بيست و دوم
2
رعايت مقررات اين مبحث در نگهداري اجزاء و قطعات معماري، سازه، تأسيسات برقي و تأسيسات
مكانيكي و گازرساني كليه ساختمانهاي مشمول مجموعه مباحث مقررات ملّي ساختمان اعم از
ساختمانهاي موجود و ساختمانهايي كه در آينده احداث خواهند شد، الزامي است.

3-1-22 تعاريف
واژههايي كه در اين مبحث به كار رفتهاند بايد بر مبناي تعاريف مندرج در اين بخش و مجموعه
مباحث مقررات ملّي ساختمان باشند. ساير واژههايي كه تعريف نشدهاند بايد مطابق معاني معمول و
متداول آنها به كار روند.

-3-1-22 1 مالك
هر شخص حقيقي يا حقوقي است كه داراي حق قانوني براي تملك ملك بوده و نام او در اسناد
رسمي درج شده باشد.
-3-1-22 2 مستأجر
شخص حقيقي يا حقوقي است كه مالك قانوني ساختمان نبوده ولي كل ساختمان يا بخشي از آن
را بر مبناي اجارهنامه اشغال نموده است.

-3-1-22 3 بهرهبردار
مالك ساختمان يا هر شخص حقيقي يا حقوقي است كه كل ساختمان يا بخشي از آن را اشغال
نموده و از امكانات و تجهيزات آن استفاده مينمايد.

-3-1-22 4 ساكن
شخص حقيقي يا حقوقي است كه يك ساختمان يا بخشي از فضاي يك ساختمان در تصرف او
باشد.

-22 1 كليات

3
-3-1-22 5 مسئول نگهداري ساختمان
شخص حقيقي يا حقوقي است كه داراي حق قانوني از طرف مالك (يا مالكين) يا نماينده قانوني او (يا
آنها) براي نگهداري ساختمان بوده و نگهداري ساختمان را مطابق الزامات اين مبحث بر عهده دارد.

-3-1-22 6 بازرس
شخص حقيقي يا حقوقي است كه داراي پروانه اشتغال به كار و صلاحيت لازم از وزارت راه و
شهرسازي بوده و بر مبناي قرارداد منعقده با مسئول نگهداري ساختمان، مسئوليت بازرسي از
ساختمان مطابق الزامات اين مبحث را دارد. حقيقي يا حقوقي بودن بازرس بايد مطابق بند 4-1-22
باشد. بازرس بايد نتيجه بازرسي را به صورت كتبي به مسئول نگهداري ساختمان اعلام نمايد.

-3-1-22 7 بخش مسكوني
فضايي از ساختمان كه براي زندگي كردن، خوردن، خوابيدن و پخت و پز باشد. فضاهايي مانند
دستشوئي، كمد، پستو، حمام، راهرو، انبار و فضاهاي تأسيساتي بخش مسكوني نميباشند.

-3-1-22 8 واحد مسكوني
هر واحد مجزائي است كه شامل كليه تسهيلات و امكانات دائمي براي سكونت، خوابيدن، خوردن،
پخت و پز و بهداشت فردي مستقل يك نفر يا بيشتر در آن فراهم باشد.

-3-1-22 9 زيرزمين
بخشي از ساختمان است كه به صورت كلي يا جزئي زير تراز زمين باشد.

-3-1-22 10 قسمت خارجي ملك
به فضاي باز و املاك مجاور ساختمان يا مجموعه و اموال موجود در آن كه تحت كنترل مالك و يا
متصدي آن ساختمان يا مجموعه است، گفته ميشود.

مبحث بيست و دوم
4
-3-1-22 11 راههاي عمومي
خيابان،كوچه يا محلهاي مشابهي كه بدون هيچ مانعي، براي تردد اختصاص داده ميشود.

-3-1-22 12 سطح باز شو
قسمتي از سطح نورگيرها، پنجرهها و درها است كه از طريق آنها تهويه آزاد صورت گرفته و به
طور مستقيم با فضاي خارجي ارتباط دارد.

-3-1-22 13 تهويه
به ورود يا خروج هوا در يك فضا به طور طبيعي يا به كمك وسايل مكانيكي گفته ميشود.

-3-1-22 14 تخليه هوا
خارج كردن قسمتي از هواي داخل فضا و هدايت آن به هواي آزاد به طور طبيعي يا با وسايل مكانيكي
ميباشد.

-3-1-22 15 حفاظ (نرده)
يكي از اجزاي ساختمان است كه در لبه يا نزديك فضاهاي باز مرتفع يا محل تردد نصب ميشود و
احتمال سقوط به ارتفاع پايئنتر را كاهش داده و يا ناممكن ميسازد.

-3-1-22 16 زباله
مواد زائد سوختني يا غير قابل سوختن به جز زائدات ناشي از غذا، شامل كليه بازماندههاي ناشي از
سوزاندن چوب، ذغالسنگ، كك، كاغذ، مقوا، چرم، شاخه درختان، قوطيهاي فلزي يا پلاستيكي،
لاستيك، مواد معدني، شيشه، گرد و خاك، سفال و كليه مواد مشابه ميباشد.

-3-1-22 17 وسايل نقليه غيرقابل استفاده
وسايل نقليهاي كه از كار افتاده و قابليت استفاده نداشته و به دليل عدم داشتن برگه معاينه فني
نبايد در معابر عمومي مورد استفاده گيرند.
-22 1 كليات

5
-3-1-22 18 وسايل داراي نشانه معتبر
وسايل، تجهيزات، ادوات و مصالحي كه توسط سازمان ملّي استاندارد ايران و يا ساير مؤسسات
بازرسي داراي صلاحيت معتبر در فواصل زماني مشخص، كنترل و صحت عملكرد آنها با نشانه يا
مهر و موم علامت گذاري شدهاند.

-3-1-22 19 دوره تناوب بازرسي
حداكثر زمان بين دو بازرسي متوالي است كه طي آن بايد كليه موارد موضوع اين مبحث توسط
بازرس مورد بازديد مجدد قرار گرفته و گزارش آن به مسئول نگهداري ساختمان ارائه شود.
دورههاي تناوب بازرسي براي كنترل اجزاء و قطعات معماري، سازه، تأسيسات برقي، تأسيسات
مكانيكي و گازرساني در فصلهاي مربوطه ارائه شده است.

-3-1-22 20 عمر مفيد ساختمان
دوره زماني است كه ساختمان قابليت بهرهبرداري مناسب و ايمن خود را حفظ كرده باشد.

-3-1-22 21 شروع دوره نگهداري
زماني است كه عمليات اجرايي ساختمان به اتمام رسيده و ساختمان داراي شرايط لازم براي
بهرهبرداري باشد.

-3-1-22 22 پايان دوره نگهداري و بهرهبرداري
زماني است كه ساختمان به تشخيص مسئول نگهداري ساختمان و تأييد بازرس قابليت بهرهبرداري
مناسب و ايمن خود را از دست داده باشد.

-3-1-22 23 ساختمانهاي ناامن
ساختمان ناامن ساختماني است كه زندگي، سلامتي، اموال و امنيت عمومي ساكنين آن ساختمان را
با خطر مواجه ميكند. اين خطر ممكن است ناشي از عدم تأمين الزامات اين مبحث جهت حفاظت
مبحث بيست و دوم
6
ساختمان در مقابل آتشسوزي، حفاظت ساختمان در برابر گودبرداري احتمالي ساختمانهاي مجاور،
حفاظت قطعات نماي ساختمان در برابر آسيبها و احتمال فروريختن كلي و جزئي آن باشد.

-3-1-22 24 تجهيزات ناامن
تجهيزات ناامن شامل هر نوع تجهيزات گرمايشي، سرمايشي، ظروف محتوي مايعات قابل اشتعال،
آسانسور، پلهبرقي، سيمكشيهاي الكتريكي، دستگاههاي گازسوز و ساير تجهيزاتي ميباشند كه در
ساختمان و مجموعهها قرار داشته و در شرايط نامناسبي بوده كه سلامتي، بهداشت و ايمني مردم و
ساكنين آن ساختمان يا مجموعه و مردم را به خطر مياندازند.
4-1-22 انتخاب بازرس
انتخاب بازرس (حقيقي – حقوقي) بايد بر مبناي طبقهبندي ساختمانها مطابق جدول شماره
1-1-22 باشد.

جدول 1-1-22 طبقهبندي ساختمانها و انتخاب بازرس
گروه نوع كاربري ساختمان بازرس
حداقل يك بازرس 1 ساختمانهاي مسكوني چهار طبقه و كمتر و با حداكثر هشت واحد
حقيقي
2 ساختمانهاي مسكوني بيش از چهار طبقه يا بيش از هشت واحد بازرس حقوقي
حداقل يك بازرس 3 ساختمانهاي اداري و تجاري چهار طبقه و كمتر و با حداكثر هشت واحد
حقيقي
4 ساختمانهاي اداري و تجاري بيش از چهار طبقه يا بيش از هشت واحد بازرس حقوقي
ساختمانهاي با حيطه عملكردي ناحيه مانند شعبات فرعي بانكها، مراكز 5
بازرس حقوقي آموزشي، درمانگاهها، خوابگاهها و سالنهاي ورزشي ساده
6
ساختمانهاي با حيطه عملكردي منطقه مانند فروشگاههاي بزرگ،
بيمارستانها، مراكز فرهنگي، ايستگاههاي فرعي مترو، ساختمانهاي پست،
پليس، آتشنشاني، شعب اصلي بانكها، مهمانپذيرها و هتلهاي كوچك
بازرس حقوقي
7
ساختمانهاي با حيطه عملكردي شهري و فراشهري مانند فرودگاهها،
استاديومها، دانشگاهها، مراكز اصلي مخابرات، مراكز تحقيقاتي، ايستگاههاي
اصلي مترو، بناهاي يادبود و هتلهاي بزرگ
بازرس حقوقي

-22 2 نظامات اداري

1-2-22 كليات
الزامات اين مقررات براي تمامي ساختمانهاي مسكوني، غيرمسكوني و مجموعههاي ساختماني
موجود كاربرد داشته و حداقل شرايط و استانداردهاي لازم براي روشنائي، تهويه، فضا، گرمايش،
بهداشت، حفاظت در برابر عوامل خارجي، آسايش، ايمني در برابر حريق، نگهداري ايمن و بهداشتي
ساختمانها، مجموعهها، تجهيزات و تسهيلات را تعيين ميكند. علاوه بر آن حوزه مسئوليت
مالكان، بهرهبرداران، ساكنان و مستأجران ساختمانهاي موجود و ضوابط اداره كردن، نحوه اجراي
مقررات و عواقب ناشي از عدم اجراي آنها را مشخص ميكند. الزامات اين مبحث تا آنجايي كه
براي تأمين سلامت عمومي، ايمني، رفاه و سكونت مردم و نگهداري ساختمانها لازم است، بايد
اجرا شود. ساختمانها و املاك موجود كه مطابق با الزامات اين مبحث نميباشند بايد به گونهاي
تغيير يا اصلاح شوند كه حداقل سطح بهداشت و ايمني مورد نظر اين مبحث را تأمين نمايند.

2-2-22 اجراي مقررات
الزامات اين مقررات براي تمام عوامل موثر يا مرتبط با ساختمانها و مجموعهها، همان طور كه در
بخش -2-22 1 عنوان شد، به كار ميرود. در حالتهاي خاص كه بخشهاي مختلف اين مقررات،
الزامات متفاوتي را ايجاب كند، محدود كنندهترين آنها، ملاك عمل قرار ميگيرد.

2 نگهداري
ساختمان و كليه اجزاي آن اعم از تجهيزات، دستگاهها، سيستمها و لوازم ايمني كه بر اساس
الزامات اين مبحث يا ساير مباحث مقررات ملّي ساختمان، ساخته، تعمير يا تغيير كاربري داده
شدهاند، بايد در شرايط مناسبي نگهداري شوند و مالك (يا مالكين) يا نماينده قانوني او (يا آنها)
در برابر نگهداري آنها مسئول خواهد بود. هيچ مالك، بهرهبردار يا مستأجري نبايد تجهيزات،
تسهيلات و وسايلي را كه بر اساس اين مبحث بايد از رده خارج شود را در زماني كه ساختمان در
تصرف ساكنان آن است، از طريق خاموش كردن يا از كار انداختن، جدا كند، مگر زماني كه آن
وسايل به طور موقت در حال انجام تعميرات يا تغيير باشد.

4-2-22 ضوابط موجود
الزامات اين مبحث نبايد به صورتي تفسير شود كه سبب تغيير، تضعيف و لغو اقدامات و ضوابط
موجود مراجع قانوني در مورد تخريب يا برچيدن ساختمانها و تجهيزات موجودي كه خطرناك،
ناامن و غيربهداشتي، تشخيص داده شدهاند، شود.

5-2-22 كيفيت اجرا
تعميرات، نگهداري و تغييرات در تأسيسات برقي، تأسيسات مكانيكي و سيستم گازرساني و الزامات
نصب و جابجايي آنها كه به صورت مستقيم يا غيرمستقيم از مقررات اين مبحث ناشي ميشود،
بايد با توجه به دستورالعمل سازنده و توسط افراد ماهر انجام شده و كيفيت لازم را دارا باشد.

6-2-22 وظايف مسئول نگهداري ساختمان
مسئوليت اجراي الزامات اين مبحث به عهده مسئول نگهداري ساختمان ميباشد. مسئول نگهداري
ساختمان موظف است كليه شرايط و امكانات لازم براي انجام امور مربوط به نگهداري ساختمان
مانند عقد قرارداد نگهداري، بازرسي، اخذ تأييديه و پيگيري كليه امور مرتبط با نگهداري ساختمان
را تأمين نموده و اسناد و مدارك آنها را در پرونده نگهداري ساختمان بايگاني نمايد.
-22 2 نظامات اداري

11
1-6-2-22 اجازه اعلام دستورالعمل مقرر
به مسئول نگهداري ساختمان اجازه داده ميشود تا در مواقع لزوم براي حفظ سلامت عمومي،
ايمني و رفاه مردم، ضوابط و دستورالعمل اجرايي را براساس الزامات اين مبحث به طور رسمي اعلام
نمايد يا براي تحقق الزامات و اهداف اين مبحث و اجرايي بودن آن الزامات قابل اجرا و مناسب با
محل را تعيين و اقدام لازم را به عمل آورد. در هر صورت اعلام الزامات اجرايي چنين دستورالعملي
نبايد شرايط بهرهبرداري مناسب ساختمان و تجهيزات ايمني كه در اين مبحث و براساس روشهاي
معتبر مهندسي، براي حفظ ايمني عمومي تدارك ديده شده را نقض كند.

2-6-2-22 بازديدها
مسئول نگهداري ساختمان بايد كليه بازديدهاي لازم را انجام داده و گزارش مكتوب تهيه و در
پرونده نگهداري ساختمان ثبت نمايد. مسئول نگهداري ساختمان اختيار دارد در صورت لزوم از
خدمات اشخاص حقيقي يا حقوقي متخصص و ذيصلاح براي انجام بازديدها استفاده نمايد. گزارش
بازديدهاي انجام شده بايد به صورت كتبي بوده و توسط مقام مسئول گواهي شود.

3-6-2-22 تعيين هويت (شناسايي)
مسئول نگهداري ساختمان بايد در هنگام بازرسي ساختمانها و مجموعهها، اوراق شناسائي معتبر
را كه ويژه انجام وظايف مورد نظر اين مبحث است، به همراه داشته باشد.

4-6-2-22 ابلاغيهها و حكمها
مسئول نگهداري ساختمان، انجام كليه دستورالعملهاي اجرائي مطابق با ابلاغيهها و حكمهاي
صادره توسط مراجع ذيصلاح براي اطمينان از اجراي مقررات اين مبحث را بر عهده دارد.

5-6-2-22 بايگاني
مسئول نگهداري ساختمان بايد كليه مكاتبات و اقدامات انجام شده در رابطه با اجراي الزامات اين
مبحث را نگهداري نمايد. مدارك مذكور تا زماني كه ساختمان يا موارد مرتبط با آن اسناد و مدارك
وجود دارد، بايد نگهداري شود، مگر زماني كه مقررات ديگري براي آن وضع شود.
مبحث بيست و دوم
12
7-2-22 هماهنگيهاي بازرسي
هرگاه براي اجراي الزامات اين مبحث، نياز به حضور بيش از يك بازرس باشد، بايد بازرسهاي
مقررات هماهنگيهاي لازم جهت انجام بازرسي را براي عدم مواجهه مالكين و ساكنين ساختمان با
تعدد بازرسان يا تناقص مأموريت ايشان انجام دهند.

8-2-22 استعلام
مقررات مندرج در اين مبحث بايد توأم با مصوبات و قضاوت صحيح مهندسي و بدون عدول از آن به
كار رود. در مواردي كه ضوابط اين مبحث داراي ابهام يا مسكوت باشد، استعلام از دفتر امور مقررات
ملّي ساختمان ملاك عمل خواهد بود.

9-2-22 مصالح، روشها و تجهيزات جايگزين
هر گاه مصالح، روشها و تجهيزات جايگزين به تشخيص بازرس سازگار با اهداف الزامات اين مبحث
بوده و از نظر كيفيت، دوام، مقاومت در برابر حريق و ايمني با حداقلهاي اين مقررات مطابقت
داشته باشد، استفاده از چنين مصالح، روشها و تجهيزات بلامانع است.

10-2-22 آزمايشهاي لازم
درمواردي كه شواهد كافي براي تشخيص عيب يا نقص به صورت عيني نباشد، بازرس براي تأييد
صحت موضوع، اختيار انجام آزمايشهاي لازم را دارد و هزينه اين آزمايشها بر عهده مالك يا
مالكين ساختمان ميباشد.

1-10-2-22 روشهاي آزمايش
روشهاي آزمايش بايد بر اساس الزامات مجموعه مباحث مقررات ملّي ساختمان باشد. در صورت
نياز به انجام آزمايش خاص، روش آن بايد بر مبناي استانداردهاي معتبر باشد. بازرس اختيار
تصويب فرآيندهاي آزمايشي مناسب را كه توسط شخص ذيصلاح انجام ميشود را دارد.
-22 2 نظامات اداري

13
2-10-2-22 گزارشهاي آزمايشها
گزارش آزمايشها، بايد حداقل براي يك دوره تناوب بازرسي توسط مسئول نگهداري ساختمان در
پرونده نگهداري ساختمان، ثبت و بايگاني شود.

11-2-22 استفاده از مصالح و تجهيزات كار كرده
استفاده از مصالح، تجهيزات و دستگاههاي كاركرده بايد با رعايت الزامات مباحث مقررات ملّي ساختمان
باشد.

12-2-22 تخلف
سرپيچي و ممانعت از اجراي الزامات اين مبحث براي هر شخص حقيقي يا حقوقي، غيرقانوني بوده
و تخلف محسوب ميشود.

1-12-2-22 ابلاغيه تخلف
هرگاه بازرس متوجه عدم رعايت الزامات اين مبحث شود يا شواهدي درباره تخلف از آن بدست
آورد، بايد ضمن ارائه گزارش به مراجع ذيصلاح، اخطاريهاي كه متن آن مطابق بند 2-12-2-22
است را تنظيم نموده و به مسئول نگهداري ساختمان تحويل دهد.

2-12-2-22 فرم اخطاريههاي مشروح
اخطاريههاي مشروح در اين بخش بايد به صورت زير باشد:
الف- به صورت كتبي باشد.
ب- شامل توضيحاتي در مورد مشخصات واقعي ملك براي شناسايي آن باشد.
پ- شامل شرح كامل موارد تخلف و دلايل صدور اخطاريه باشد.
ت- شامل دستورات لازم با مهلت زماني معين براي انجام تعميرات، تغييرات و اصلاحات جهت
سازگاري واحد مسكوني يا ساختمان با الزامات اين مبحث باشد.
ث- مالك ساختمان از حق استيناف آگاه باشد.
مبحث بيست و دوم
14
3-12-2-22 پيگرد قانوني
هر شخصي كه ابلاغيه و يا حكم تخلفي كه مطابق بند 1-12-2-22 اين مقررات صادر شده است را
ناديده بگيرد، به عنوان متخلف از قانون شناخته شده و مورد پيگرد قانوني قرار خواهد گرفت.

4-12-2-22 انتقال مالكيت
در مواردي كه مالك يك واحد مسكوني يا مالك ساختمان، اخطاريهاي مبني بر تخلف از الزامات
اين مبحث و يا حكم عدم سازگاري با آن را دريافت كند، حق فروش، واگذاري و يا اجاره را ندارد،
مگر در شرايطي كه آن واحد مسكوني يا مالك ساختمان يك نسخه از حكم يا اخطاريه تخلف را به
خريدار، صاحب امتياز، تحويل گيرنده يا مستأجر تحويل دهد و در نهايت يك نسخه تأييد شده
معتبر از خريدار، صاحب امتياز، تحويل گيرنده يا مستأجر را دال بر اين كه مسئوليت كليه اصلاحات و
تعميرات مطابق با الزامات اين مبحث را بر عهده ميگيرد، به بازرس تحويل دهد.

13-2-22 ساختمانها و تجهيزات غيرايمن
درمواردي كه يك ساختمان يا تجهيزات آن، توسط بازرس، غيرايمن يا نامناسب براي سكونت و
خلاف الزامات اين مبحث تشخيص داده شود، چنين ساختماني غيرقابل سكونت ميباشد.

1-13-2-22 ساختمان نامناسب براي سكونت
ساختماني كه به تشخيص مسئول نگهداري ساختمان و با تأييد بازرس، غير ايمن و برخلاف الزامات
اين مبحث باشد، براي سكونت نامناسب است. غير ايمن بودن ساختمان ميتواند ناشي از عواملي
مانند عدم تعمير به موقع، نگهداري نامناسب، استهلاك به واسطه نفوذ جانوران موذي، عدم وجود
تهويه كافي، نور مناسب و بهداشت باشد.

2-13-2-22 اخطاريه
هرگاه تجهيزات يك ساختمان به تشخيص مسئول نگهداري ساختمان و با تأييد بازرس با الزامات
اين مبحث مطابقت نداشته باشد، بازرس بايد اخطاريهاي را صادر نمايد و مسئول نگهداري
-22 2 نظامات اداري

15
ساختمان اين اخطاريه را در محل مناسبي در محوطه ساختمان و يا خارج از آن نصب نمايد، به
طوري كه در معرض ديد بوده و كليه مالكان، ساكنان، بهرهبرداران يا مستأجران از متن اخطاريه
آگاه باشند. اخطاريه مربوط به تجهيزات داخل ساختمانها بايد روي آنها نصب شود.

3-13-2-22 برداشتن اخطاريه
در صورت رفع نواقصي كه اخطاريه براي آن صادر شده است، بازرس بايد دستور جمعآوري اخطاريه
را صادر نموده و مسئول نگهداري ساختمان موظف به جمعآوري اخطاريه ميباشد.

4-13-2-22 محصور كردن ساختمانهاي خالي
در مواردي كه ساختماني خالي از سكنه و غير قابل سكونت تشخيص داده شود، بازرس بايد نسبت
به صدور و نصب اخطاريه مبني بر غير قابل سكونت بودن و محصور نمودن آن از طريق مراجع
ذيصلاح اقدام نمايد.

5-13-2-22 سكونت در محل ممنوع شده
هر ساختماني كه طبق الزامات اين مبحث توسط بازرس سكونت در آن ممنوع اعلام شده باشد،
بايد تخليه شود. هر شخصي كه در اين گونه ساختمانها ساكن شده يا از تجهيزات آن استفاده كند
و يا مالكي كه اجازه سكونت افراد را در اين گونه ساختمانها بدهد، متخلف محسوب شده و بايد
طبق قانون با وي برخورد شود.

6-13-2-22 اقدام اضطراري
هر گاه از نظر بازرس خطر واژگوني ساختمان يا فرو ريختگي سازه وجود داشته باشد و احتمال داده
شود كه بخشي از ساختمان تخريب شده و جان افراد به خاطر سكونت در آن به خطر افتد يا زماني
كه خطر حتمي يا احتمال خطر براي ساكنين ساختمان وجود داشته باشد يا سكونت افراد به علت
وجود مواد منفجره، گازهاي قابل اشتعال، بخارهاي سمي، مصالح و يا بهرهبرداري از تجهيزات
معيوب و خطرناك در سازه، به مخاطره افتد، بازرس موظف است ابلاغيهاي مبني بر غير قابل
مبحث بيست و دوم
16
سكونت بودن ساختمان را جهت تخليه فوري ساختمان صادر نموده و به اطلاع مسئول نگهداري
ساختمان برساند. مسئول نگهداري ساختمان بايد در هر ورودي چنين ساختمانهايي اطلاعيهاي
كه به راحتي قابل رؤيت بوده را به شرح زير نصب نمايد، “اين ساختمان ناامن بوده و سكونت
درآن، بنا به تشخيص بازرس ممنوع ميباشد”. ورود افراد به هر يك از وروديهاي ساختمان
غيرقانوني بوده مگر آن كه فرد جهت مهار كردن سازه يا انجام تعميرات لازم يا خارج كردن و از
بين بردن مواد خطرزا با رعايت تمهيدات خاص، وارد ساختمان شود.

7-13-2-22 ايمنسازي موقت
مطابق الزامات اين مبحث هر جا به تشخيص بازرس به خاطر شرايط ناامن خطر حتمي وجود داشته
باشد، بازرس بايد دستورات لازم را جهت ايمنسازي موقت ساختمان يا تجهيزات را بدهد.

8-13-2-22 تخريب
در صورت تشخيص مسئول نگهداري ساختمان و به تأييد بازرس، هر ساختماني كه براي سكونت
انسان خطرناك، ناامن، غيربهداشتي و نامناسب بوده و تعمير آن مقرون به صرفه نباشد، بايد دستور
تخليه و تخريب توسط بازرس صادر و به اطلاع مالك (يا مالكين) يا ساكنين و بهرهبرداران
ساختمان برسد.

14-2-22 تغيير كاربري
تغيير كاربري يك ساختمان در صورتي مجاز است كه:
الف- با حفظ شرايط سرويسدهي مناسب و آسايش بهرهبرداران، مجوز لازم از مراجع ذيصلاح اخذ
شده باشد.
ب- تأييديه لازم مبني بر تأمين الزامات مجموعه مباحث مقررات ملّي ساختمان براي كاربري جديد از
شخص حقيقي يا حقوقي داراي پروانه اشتغال به كار مهندسي از طرف وزارت راه و شهرسازي،
اخذ شده باشد.
-22 3 معماري و سازه

17

-22 3 معماري و سازه

1-3-22 كليات
ساختمانها در طول عمر مفيد خود و تحت تأثير عوامل مختلف دچار آسيبها و خرابيهاي
ميشوند و شناخت اين آسيبها و تعمير و ترميم اصولي و به موقع آنها ميتواند باعث افزايش
طول عمر مفيد ساختمان و فراهم آوردن شرايط بهرهبرداري مناسب از آن شود. از اين رو لازم است
بازرسيهايي از اجزاي مختلف معماري و سازهاي ساختمان به عمل آيد و در صورت نياز اقدام به
تعمير يا تقويت اعضاي آسيب ديده شود.

2-3-22 مسئوليت
مالكين يا ساكنين واحدها، خانهها و مجموعههاي مسكوني در قبال حفظ و نگهداري محل سكونت
خود در بهترين شرايط بهداشتي و ايمني و سلامتي مسئول ميباشند و نبايد در ساختماني كه از
نظر بهداشت و ايمني با الزامات اين مقررات سازگار نيست، سكونت داشته باشند. مالكين يا ساكنين
بايد ساختمان و قسمتهاي خارجي ملك به جز مواردي كه در اين مقررات به آن اشاره شده است
را مطابق با الزامات اين مقررات، نگهداري كنند.

مبحث بيست و دوم
18
1-2-3-22 نقشههاي چون ساخت
مالك موظف است نقشههاي چون ساخت را كه مطابق الزامات مبحث دوم مقررات ملّي ساختمان
از طريق مجري يا دفتر مهندسي يا مهندس مربوطه تهيه شده، همراه با شناسنامه فني ساختمان
براي انجام امور نگهداري به مسئول نگهداري ساختمان تحويل نمايد.
مسئول نگهداري ساختمان موظف است نقشههاي چون ساخت را از مالك (يا مالكين) تحويل
گرفته و در مراحل مختلف نگهداري آن را در اختيار بازرس قرار دهد و همچنين مسئول
نگهداري ساختمان بايد تغييرات به وجود آمده در مراحل مختلف نگهداري را در نقشههاي چون
ساخت اعمال نموده و آن را جهت بازرسيهاي آتي در پرونده مربوط به نگهداري ثبت و بايگاني
نمايد.

2-2-3-22 زمينها و ساختمانهاي خالي
كليه مجموعهها و ساختمانهاي خالي بايد در شرايط سالم، ايمن، بهداشتي و بر اساس الزامات اين
مقررات نگهداري شوند تا به محلي ويرانه تبديل نشده و همچنين آثار منفي بر سلامت و ايمني
مردم نداشته باشند. مسئوليت نگهداري مجموعهها و ساختمانهاي خالي بر عهده مالك (يا مالكين)
است.

3-3-22 اجزاي سازهاي
كليه اجزاي سازهاي بايد عاري از هرگونه عيب و نقص عمده بوده و عيوب و نواقص احتمالي آنها
در حد رواداريهاي مجاز باشند تا بتوانند كليه بارهاي پيش بيني شده طراحي را تحمل كنند.
بارهاي بهرهبرداري در سازهها نبايد متفاوت از آنچه در دفترچههاي طراحي و نقشههاي ساختمان
در نظر گرفته شده است، باشد. بازرسين نگهداري ساختمان در صورت تغيير در كاربري خصوصاً در
مواردي كه تأثير منفي بر عملكرد سازهاي ساختمان دارد، بايد ضمن دستور اصلاح از صدور گواهي
تأييد عملكرد سازهاي خودداري نمايند.

-22 3 معماري و سازه

19
1-3-3-22 سازههاي بتن آرمه
در بازرسي ساختمانهاي بتنآرمه بايد از كيفيت مناسب بتن سازهاي در اعضاي باربر سازه اطمينان
حاصل كرد. در اين بازرسيها بايد عواملي از قبيل عوامل خرابي شيميايي و فيزيكي ناشي از شرايط
محيطي و آب و هوايي، كيفيت بتن و غيره مورد كنترل قرار گيرند.

2-3-3-22 سازههاي فولادي
در سازههاي فولادي بايد بازرسيهاي متناوب با دوره زماني مناسبي از اعضاي باربر سازه به عمل
آيد. عوامل خرابي ميتواند عواملي مانند زنگزدگي فولاد ناشي از وجود رطوبت در محيط، ترك در
اعضاي سازه ناشي از جوشكاري غلط در هنگام ساخت، لقي در اتصالات ناشي از سفت نكردن پيچ و
مهره اتصالات يا جوش ناكافي و تغيير شكل ماندگار ناشي از نواقص اجرايي در زمان ساخت باشد.
در صورت مشاهده خرابي سازهاي در اعضاي باربر به عنوان مثال كمانش موضعي اعضاء، بايد تمهيدات
لازم انجام شود. از موارد مهم در بازرسي از سازههاي فولادي، كنترل زنگزدگي و خوردگي فولاد در
اعضاي آنها ميباشد.
به دليل عملكرد ضعيف سازههاي فولادي در درجه حرارتهاي بالا، در بازرسي سازههاي فولادي
بايد شرايط فولاد و تمهيدات در نظر گرفته شده در سازه براي جلوگيري از آتشسوزي و مقاومت
در برابر حرارت بالا كنترل شود.
در سازههاي فولادي تغيير شكل اعضاي باربر مانند تيرها، تيرچهها و دالها بايد مورد بازرسي
دقيق قرار گيرد. محدوديت تغيير شكلها، خيز ايجاد شده در تيرها و دالها براي اين نوع سازهها
مطابق موارد مندرج در مباحث نهم و دهم مقررات ملّي ساختمان است.

3-3-3-22 پي سازه ها
براي سازههاي بتن آرمه و فولادي بايد نشست و دوران در محل شالوده كه ميتواند ناشي از نشست
نسبي و مطلق خاك زير پي باشد، كنترل شود. محدوديتهاي ميزان نشستهاي ايجاد شده در
مبحث هفتم مقررات ملّي ساختمان تعيين شده است. در محل تكيهگاه و شالوده سازه، جابجايي
غيرعادي تكيهگاه سازه ناشي از وقوع زمينلرزه و يا مشكلات اجرايي در زمان ساخت، لهيدگي
مبحث بيست و دوم
20
تكيهگاه ناشي از نيروهاي فشاري يا برشي بيش از حد و زنگزدگي ورقهاي فولادي مدفون در
خاك ناشي از رطوبت، بايد كنترل شود.

4-3-3-22 درز انقطاع
در سازههاي بتن آرمه و فولادي وضعيت مناسب درزهاي انقطاع بايد مورد بازرسي قرار گيرد تا از
خسارت و خرابي ناشي از ضربه ساختمانهاي مجاور به يكديگر بخصوص در زمان وقوع زلزله كاسته
شود.

4-3-22 قسمتهاي خارجي ملك
كليه سازههاي فرعي، پاركينگهاي مستقل، حصارها، ديوارها و قسمتهايي از ملك كه در فضاي
خارج ازساختمان قرار داشته و در تملك مالك يا مالكين ساختمان يا مجموعه ساختماني باشد،
بايد بازديد و كنترل شده و در شرايط مناسب بهداشتي و ايمني نگهداري شوند.

-4-3-22 1 بهداشت
كليه قسمتهاي خارجي ساختمان و مجموعهها بايد در شرايط سالم، بهداشتي و ايمن نگهداري
شوند. ساكنين بايد آن قسمت از بخشهاي خارجي ساختمان را كه در آن سكونت داشته يا تحت
كنترل دارند، در شرايط بهداشتي، سالم و ايمن نگهداري كنند.

-4-3-22 2 تسطيح زمين
در مجموعههايي كه زمين داراي شيب است، بايد براي جلوگيري از فرسايش خاك و جمع شدن
آبهاي راكد اقدام شود.

-4-3-22 3 دسترسيها، پيادهروها و راههاي ورودي و محل پارك اتومبيلها
كليه پيادهروها، معابر عمومي، پاركينگها، راههاي ورود و خروج افراد و اتومبيلها، پلهها و فضاهاي
مشابه بايد منطبق با ضوابط بوده و بدون هيچگونه سد معبري، همواره براي تردد باز و در شرايط
بهداشتي مناسب و ايمن نگهداري شوند.
-22 3 معماري و سازه

21
-4-3-22 4 دريچههاي تخليه
گازها، هواي كثيف، بخار آب، هواي داغ، روغن، دود، بو، مواد روغني و فضولات ديگر نبايد از طريق
دريچههاي تخليه، لولهها، آبراهها، هواكشها، دمندهها و مجراها به مجاورت املاك شخصي يا
عمومي يا اجارهاي تخليه شود.

-4-3-22 5 حفظ آراستگي نما
هيچ فردي نبايد عمداً به نماي خارجي يك ساختمان به وسيله علامتگذاري، كندهكاري يا شعار
نويسي آسيب برساند. حفظ نماي خارجي يك ساختمان بايد بر مبناي الزامات شهرسازي باشد.

-4-3-22 6 اقدامات پيشگيرانه
علاوه بر درها، قاب درها و پنجرهها، بايد گچبريها، ايوانها، بالكنها و نردهها و كليه سطوح خارجي
ملك در شرايط مناسبي نگهداري شوند. كليهي سطوح خارجي چوبي بايد به طور مداوم توسط
رنگ يا ساير روشها و پوششهاي حفاظتي، در برابر پوسيدگي حفاظت شوند. همچنين رنگهاي
پوسته پوسته شده و كنده شده بايد از روي سطوح جمعآوري شده و آن سطوح رنگآميزي شوند.
كليه اتصالات بنائي و جانبي پيرامون درها، پنجرهها و پنجرههاي سقفي بايد در برابر شرايط محيطي
مقاوم و در برابر نفوذ آب عايق باشند. كليه سطوح فلزي كه در معرض زنگزدگي و خوردگي قرار
دارند، بايد توسط روكشهايي محافظت شده و لكههاي زنگ زده بايد از روي كليه سطوح جمعآوري
شود. سطوح فلزي كه اكسيد آنها باعث جلوگيري از پيشروي و تشديد خوردگي ميشوند (مانند
سطوح آلومينيومي) از اين قانون مستثني ميباشد.

-4-3-22 7 پلاك ساختمان
كليه ساختمانها بايد داراي پلاك يا شماره ساختمان طبق قوانين سازمان مسئول خدمات شهري
بوده و در بالاي در ورودي ساختمان و به سمت خيابان يا جاده كه به وضوح قابل رويت باشد، نصب
شده باشد.
مبحث بيست و دوم
22
-4-3-22 8 ديوارهاي ساختمان
كليه ديوارهاي داخلي و خارجي ساختمان بايد عاري از هرگونه سوراخ، شكاف و پوسيدگي باشند
و براي جلوگيري از خرابي و پوسيدگي بايد در برابر رطوبت محافظت و مورد بازرسي قرار گيرند.

-4-3-22 9 جمعآوري و دفع آب باران
بام ساختمانها بايد از طريق روشهاي مناسب و مورد تأييد در مقابل نفوذ آب باران بازرسي و در
صورت نياز محافظت شوند. سطح بام با توجه به نوع سقف بايد داراي شيب مناسب بوده و بر اساس
مقررات ملّي ساختمان، آب باران را به سوي لولههاي آب باران هدايت كرده و لولهها و مجاري
خروج آب، بايد عاري از هرگونه انسداد و گرفتگي باشد.

-4-3-22 10 ابزارهاي تزئيني
كليه گچبريها، روكشهاي ديوارها، تزئينات سفالي و ديگر ابزارهاي تزئيني نما بايد در شرايط
مناسبي نگهداري شده و اتصالات آنها بايد از نظر استحكام كنترل و در شرايط ايمني قرار داشته
باشد.

-4-3-22 11 ضمائم آويزان به سازه
علاوه بر سايبانهاي برزنتي، تابلوها و سايبانهاي فلزي، پلههاي فرار، لولههاي قائم و دودكشها
بايد كليه ضمائم آويزان به سازه در شرايط مناسبي نگهداري شوند و اتصالات آنها در شرايط ايمني
قرار داشته باشد.

-4-3-22 12 راهپله، ايوان و بالكنها
راه پلههاي خارجي، بالكنها، ايوانها و كليه ضمائم متصل به آنها بايد در شرايط مناسب و ايمن

نگهداری شوند .

2 13 نردهها و حفاظها
هر نرده و حفاظي بايد از نظر استحكام و ايمني، كنترل شده و در زمان بهرهبرداري، در برابر بارهاي
وارده مقاومت لازم را داشته باشد و در شرايط مناسبي نگهداري شود.

-4-3-22 14 دودكشها و برجهاي خنككننده
كليه دودكشها و برجهاي خنككننده، خروجيهاي دود و ضمائم مشابه آنها بايد از نظر سازهاي
مقاوم و بدون عيب و نقص بوده و همچنين جهت جلوگيري از زنگزدگي و پوسيدگي،كليه سطوح
خارجي آنها بايد توسط مواد پوششي مانند رنگ يا ديگر روشهاي مشابه محافظت شوند.

-4-3-22 15 پنجرهها، نورگيرها، درها و چارچوب درها
كليه پنجرهها، نورگيرها، درها و چارچوبها بايد در شرايط سالم نگهداري شده و براي شرايط آب و
هواي منطقه مناسب باشد.

-4-3-22 16 شيشهها
كليه شيشهها بايد سالم و عاري از هر گونه ترك و آسيب بوده و استحكام و پايداري لازم را در
محل نصب شده داشته باشند.

-4-3-22 17 پنجرههاي باز شو
كليه پنجرههاي بازشو بايد به آساني باز و بسته شده و توسط چارچوب مناسب در محل نصب از
استحكام و ايمني لازم برخودار باشند.

-4-3-22 18 توريها
كليه درها، پنجرهها و ديگر بازشوهاي خارجي كه در فواصل زماني مختلف براي تهويه اتاقهاي
مسكوني، فضاهاي پختوپز، مكان غذا خوردن يا كليه مكانهايي كه به نوعي با مصرف و نگهداري و
مبحث بيست و دوم
24
بستهبندي مواد غذايي در ارتباط هستند، بايد توسط صفحات توري كه داراي شبكه بافته شده
حداقل به ابعاد 1/5×1/5 ميليمتر و متشكل از 16 سيم در 24 ميليمتر حفاظت شوند.

-4-3-22 19 درها
كليه درهاي خروجي و قطعات مربوط به آنها بايد در شرايط مناسبي نگهداري شوند. قفل درهاي
ورودي واحدهاي مسكوني، خانههاي مسكوني و مهمانسراها بايد شرايط ايمني را حفظ كنند. كليه
درهاي گردان بايد داراي يك وسيله خودكار با شرايط كاري مناسب جهت بستن در باشند.

-4-3-22 20 دريچه ورودي زيرزمينها
دريچههاي ورودي كليه زيرزمينها بايد طوري باشند كه مانع ورود جانوران موذي، باران و آبهاي
سطحي شوند.

-4-3-22 21 حفاظ پنجرههاي زيرزمين
كليه پنجرههاي بازشوي زيرزمين بايد توسط توريها و صفحات مخصوص و يا ديگر روشهاي مورد
تأييد از ورود جوندگان و حيوانات جلوگيري كنند.

-4-3-22 22 امنيت ساختمان
درها،پنجرهها و مدخل زيرزمينهاي واحدهاي مسكوني و خوابگاهها بايد به گونهاي طراحي شده
باشند كه امنيت ساختمان را براي ساكنين آن فراهم آورند.
الف- درهايي كه براي دسترسي به واحد مسكوني، اتاق اجارهاي يا واحد خانهداري است، بايد به
قفلي كه تركيبي از قفل زبانهاي و قفل كشويي است مجهز باشند. زبانه قفل بايد رو به بيرون
بوده و توسط چرخاندن يك دستگيره يا يك كليد عمل كند. علاوه بر آن قفل كشويي نبايد به
عنوان جايگزين قفل زبانهاي درنظر گرفته شود و طول كشويي آن نبايد كمتر از 25 ميليمتر
باشد. قفل بايد طبق دستور سازنده، نصب و در شرايط مناسب نگهداري شود. كليه قفلهاي
-22 3 معماري و سازه

25
زبانهاي كه در اين بخش مقرر شده است، بايد به روشي طراحي و نصب شود كه از داخل واحد
مسكوني، اتاق اجارهاي يا واحد خانهداري بدون كليد يا هر ابزار ديگري، قابل استفاده باشد.
ب- پنجرههايي كه 1/8 متر بالاي سطح زمين يا معبر دسترسي به واحد مسكوني، اتاق اجارهاي يا
واحد خانهداري نصب شدهاند، بايد به قفل مخصوص پنجره مجهز باشند.
پ- مدخل زيرزمينهايي كه براي دسترسي به واحد مسكوني، اتاق اجارهاي يا واحد خانهداري
باشند بايد با استفاده از وسايل مناسبي مانع ورود افراد غيرمجاز باشند.

5-3-22 حصار كشي
استخرهاي خصوصي، سالنهايي كه از چشمههاي آب معدني استفاده ميكنند و جكوزيها كه عمق
1/ متر آب درآنها بيشتر از600 ميليمتر باشد، بايد به طور كامل توسط يك نرده يا حفاظ به ارتفاع 2
از سطح زمين در اطراف استخر حفاظت شوند. درهاي اين نردهها يا حفاظها بايد به طور خودكار بسته
و به هم جفت شوند و در صورتي كه ارتفاعي كمتر از 1/4 متر داشته باشد، دستگاه آزاد كردن قفل
آنها بايد در قسمت داخلي در و به سمت استخر قرار گيرد. درهاي خودكار ورودي بايد به گونهاي
نگهداري شوند كه از فاصله 150 ميليمتري بازوي در به راحتي بسته و چفت شوند. هيچ حفاظ
استخري نبايد به گونهاي تعويض يا برچيده شود كه امنيت حفاظتي استخر را كاهش دهد.

6-3-22 قسمتهاي داخلي ملك
تجهيزات و بخشهاي داخلي يك ساختمان بايد از نظر بهداشتي و سازهاي در شرايط مناسبي قرار
داشته باشند. ساكنين بايد آن قسمت از ساختمان را كه اشغال كرده يا تحت كنترل خود دارند، در
وضيعت پاكيزه و بهداشتي نگهداري نمايند. مالك (يا نماينده قانوني او) هر ساختمان شامل
واحدهاي مسكوني، هتلها، خوابگاهها، خانههاي مسكوني و واحدهاي غير مسكوني، بايد فضاهاي
مشترك و عمومي خارج از ساختمان را در شرايط پاكيزه و بهداشتي نگهداري نمايد.

1-6-3-22 سطوح داخلي
كليه سطوح داخلي اعم از پنجرهها، درها و ديوارها بايد در وضيعت خوب، پاكيزه و بهداشتي
نگهداري شوند. رنگهاي كنده شده، پوسته شده، ورقه شده، سائيده و برفكي بايد از روي سطوح
مبحث بيست و دوم
26
جمعآوري و تعمير شوند. همچنين چوبهاي پوسيده، گچهاي تركدار و كليه سطوح معيوب بايد
اصلاح و تعمير شوند.

-3-6-2 22 ديوارههاي داخلي
هر گونه تغيير يا جابهجايي ديوارههاي داخلي در صورت مطابقت با مقررات ملّي ساختمان و تأييد
مهندس طراح و محاسب و كنترل محاسبات، مجاز . ميباشد

-3-6-3 22 پلهها و معابر
كليه پلهها، سطوح شيبدار، پاگرد پلهها و ساير معابر بايد همواره براي تردد باز و داراي شرايط
مناسب بهداشتي و ايمني باشند.

-3-6-4 22 نردهها و حفاظها
نردهها و حفاظها بايد به صورت محكم نصب شده و ظرفيت باربري كليه بارهاي وارده معمول را
داشته باشند. كليه مسيرهاي ورودي و خروجي، راهپلهها، پاگردها، سطوح شيبدار، بالكنها، ايوانها
و ساير راهروها كه ارتفاع بيش از 750 ميليمتر از سطح زمين يا سطوح مجاور دارند، بايد مجهز به
حفاظ باشند. ارتفاع نردهها نبايد كمتر از 900 ميليمتر از پاگرد پله يا سطح زمين يا بيشتر از يك
متر بالاتر ازكف پله يا بالاتر از آخرين سطح معبر باشد. همچنين ارتفاع حفاظ نبايد كمتر از 900
ميليمتر از كف ايوان، بالكن، راهرو يا سطح . شيبدار باشد

تبصره: نصب حفاظها در مواردي كه براساس مقررات ملّي ساختمان، داراي معافيتهايي باشند،
اجباري نيست.

-3-6-5 22 مكان زبالهها
زباله توليدي در كليه واحدهاي ساختمان بايد در محل مناسبي جمعآوري و به شيوه مورد تأييد، از
ساختمان و محوطه آن خارج شود. مالك يا نماينده قانوني او يا مسئول نگهداري ساختمان يا
-22 3 معماري و سازه

27
مجموعه بايد محلهاي بهداشتي و ايمن تأييد شده و سرپوشيده جهت نگهداري زبالهها فراهم
كنند. مالك ساختمان يا نماينده قانوني او مسئول جمعآوري كليه زبالهها بوده و كليه ساكنان هر
ساختمان بايد زبالهها را در شرايطي پاكيزه و بهداشتي در مكان مقرر شده قرار دهند.

6-6-3-22 هجوم آفات
مالك يا نماينده قانوني او يا مسئول نگهداري ساختمان يا مجموعه بايد كليه قسمتهاي داخلي
ساختمانها و قسمتهايي از ملك كه در فضاي خارج از ساختمان قرار داشته و در تملك مالك (يا
مالكين) ساختمان يا مجموعه ساختماني باشد را از طريق روشهاي تصويب شده با رعايت شرايط
بهداشتي و ايمني از هجوم هرگونه آفات نگهداري نمايد.

7-3-22 حفاظت در برابر خوردگي
خوردگي از عوامل مهم آسيبرسان به ساختمان و اجزاي آن است، از اينرو براي حفاظت در مقابل
آن بازرس بايد متناسب با شرايط اقليمي محل ساختمان، شرايط اجرايي حفاظت در برابر خوردگي
اجزاي مختلف ساختمان را در اختيار مسئول نگهداري ساختمان قرار دهد و مسئول نگهداري
ساختمان موظف است اقدام لازم را جهت تأمين اين شرايط انجام دهد.

8-3-22 دوره تناوب بازرسي
بازرسي از قطعات معماري و سازه ساختمان توسط بازرس بايد حداقل هر دو سال يكبار انجام شود.
علاوه بر بازرسي موارد ذكر شده در اين فصل، بازرس بايد سوابق ثبت شده در پرونده نگهداري
ساختمان را بررسي و چنانچه اشكالي مشاهده نمود، راهكارهاي لازم در ارتباط با رفع اشكالات را
ارائه نمايد.

-22 4 نور، تهويه و شرايط سكونت

1-4-22 كليات
مقررات اين فصل حداقل شرايط و استانداردهاي لازم براي نور، تهويه و فضاي لازم جهت سكونت
در يك ساختمان را تعيين ميكند.

.

2-4-22 مسئوليت
مالك يا نماينده قانوني او يا مسئول نگهداري ساختمان بايد سازگاري مسائل مربوط به نور، تهويه و
فضاي مناسب ساختمان را مطابق با الزامات اين مقررات كنترل نمايد.

3-4-22 تجهيزات
به جاي دستگاههاي توليدكننده نور و تهويه طبيعي، استفاده از وسايل توليد كننده نور مصنوعي و
تهويه مكانيكي در صورتي كه مطابق با مقررات ملّي ساختمان باشد، مجاز است.

4-4-22 نور
روشنايي فضاهاي مختلف ساختمان بايد بر اساس مبحث سيزدهم مقررات ملّي ساختمان تأمين
شود.

مبحث بيست و دوم
30
1-4-4-22 راهپلهها و فضاهاي مشترك
روشنايي راهپلهها و فضاهاي مشترك در ساختمانهايي با بيش از دو واحد مسكوني كه مقدار
روشنايي طبيعي در آن كمتر از 11 لوكس باشد، بايد در تمام ساعات شبانه روز توسط نور مصنوعي
تأمين شود. علاوه بر بخشهاي گفته شده، در فضاي خارجي هر ساختمان شامل راهروهاي خارجي،
پاگردها و راههاي خروجي بايد روشنايي حداقل 11 لوكس در تمام ساعات شبانهروز تأمين شود.

2-4-4-22 ساير فضاها
روشنايي ساير فضاهاي موجود در يك ساختمان در روز بايد توسط نور طبيعي يا نور مصنوعي و در
شب توسط نور مصنوعي، مطابق مبحث سيزدهم مقررات ملّي ساختمان تأمين شود.

5-4-22 تهويه
فضاهاي مختلف ساختمان بايد بر اساس مبحث چهاردهم مقررات ملّي ساختمان تهويه شود.

-5-4-22 1 حمامها و دستشوئيها
تهويه كليه حمامها و دستشوئيها بايد مطابق با مبحث چهاردهم مقررات ملّي ساختمان باشد.

-5-4-22 2 فضاهاي پخت و پز
تهويه فضاهاي پخت و پز بايد مطابق مبحث چهاردهم مقررات ملّي ساختمان باشد.
تبصره: پختن غذا در واحدهاي خوابگاهي و اتاقهاي مسكوني و استفاده از وسايل پخت و پز در
اين گونه فضاها مجاز نميباشد.

-5-4-22 3 فرآيند تهويه
در فضايي كه امكان توليد مواد سمي، گازهاي مهلك و گرد و غبار ميباشد، يك دستگاه موضعي
بايد براي خروج اين آلايندهها تعبيه شود. هدايت هواي آلوده به فضاي آزاد بيرون بايد كنترل شده
و از عدم گردش دوباره آن در فضاي داخلي اطمينان حاصل شود.

2 الزامات سكونت
كليه واحدهاي مسكوني، هتلها، خوابگاهها، آپارتمانها و اتاقهاي اجارهاي بايد به گونهاي باشند كه
از فضاهاي مجاور مجزا بوده و حريم خصوصي افراد حفظ شود.

33

-22 5 تأسيسات مكانيكي

1-5-22 كليات
تأسيسات مكانيكي ساختمان بر اساس ماهيت كاري آن در تأمين دايمي شرايط هواي داخل،
همواره در حال كار است و اين عملكرد مداوم سبب فرسودگي تدريجي دستگاهها، رسوب گرفتن
مخازن و لولهكشيها، كثيف شدن و گرفتگي فيلترها و در نهايت كاهش راندمان تأسيسات و عدم
كارآيي مناسب ميشود. علاوه بر اين، شرايط غير قابل پيشبيني كاري به علت عوامل خارجي نظير
كاهش ولتاژ برق تغذيه، افزايش ناگهاني فشار كار و عملكرد ابزارهاي كنترل ايمني نيز ميتواند
باعث كاركرد منقطع يا توقف كار تأسيسات مكانيكي شود. بنابر اين بازرسي و مراقبت دايمي
تأسيسات، انجام تعميرات مقطعي و دورهاي از الزامات كاركرد مناسب، مداوم و پايدار تأسيسات
ميباشد. ايجاد شرايط پايدار و مطلوب هواي داخل ساختمانها و كنترل دما، رطوبت و پاكيزگي،
كاهش هزينههاي مصرف انرژي، افزايش عمر مفيد كاري دستگاهها و كاهش هزينههاي ناشي از
تعمير و يا تعويض نابههنگام دستگاهها و اجزاي تأسيسات با نگهداري مناسب امكانپذير خواهد بود.

2-5-22 تأسيسات هوارساني، تعويض و تخليه هوا
1-2-5-22 دهانههاي ورود و خروج هوا
الف- كليه دهانههاي هواي دريافتي از بيرون و دهانههاي تخليه هوا بايد سالانه دو بار بازرسي
شوند.
مبحث بيست و دوم
34
ب- دهانههاي ورود و خروج هوا بايد تميز شده و در صورت لزوم توريهاي حفاظ آنها تعويض
شوند. وجود رطوبت به سرعت سبب رشد هاگ و قارچهاي موجود در هوا شده، علاوه بر
گرفتگي دريچه، آلودگي را به ساختمان هدايت ميكند از اينرو بايد از عدم وجود منافذي كه
ميتواند محل تجمع آب و مواد زائد شود اطمينان حاصل نمود.
پ- دمپرهاي دستي و موتوري بايد كنترل و تميز شده و از صحت كار موتور و كنترلهاي مربوطه
اطمينان حاصل شود.
ت- چنانچه در دوره بهرهبرداري دهانههاي جديدي براي تخليه هوا تعبيه شده باشد، بايد از عدم
ورود هواي آلوده و گازهاي زيان آور و مضر براي سلامتي انسان، به فضاي داخل ساختمان
اطمينان حاصل شود.

2-2-5-22 صافيهاي هوا
صافيهاي هواي دريافتي از بيرون يا تخليه هوا بايد سالانه حداقل دو بار و در موارد حساس و
محيطهاي داراي هواي آلوده هر ماه بازرسي شوند. صافيهاي پاره بايد تعويض و صافيهاي معيوب
بايد تعمير يا تعويض شوند. افت فشار دو طرف صافي بايد بر اساس مشخصات اعلام شده از طرف
سازنده كنترل و در صورت رسيدن آن به ميزان كثيفي، صافيهاي قابل شستشو، با آب و محلول
شوينده مناسب، شستشو و صافيهاي يكبار مصرف با فيلتر نو و مطابق مشخصات فني و راندمان
مناسب، تعويض شوند.

3-2-5-22 پلنوم هوا وكويلهاي سرمايي وگرمايي
الف- پلنوم هوا و كويلهاي سرمايي و گرمايي بايد سالانه حداقل دو بار بازرسي شوند.
ب- كويلها در صورت لزوم با آب و محلولهاي شوينده شستشو شوند. از پاكيزگي كويلهاي
سرمايي كه محل مناسبي براي رشد قارچها و ميكروبها است بايد اطمينان حاصل شده و در
صورت لزوم ضدعفوني شود.

-22 5 تأسيسات مكانيكي

35
4-2-5-22 فن (هواكش)، ياتاقان و تسمه پروانه
الف- اين تجهيزات بايد سالانه حداقل دو بار بازرسي و در صورت نياز تعمير يا تعويض شوند.
ب- بايد از عملكرد مناسب ياتاقان و بالانس بودن فن اطمينان حاصل شده و در صورت نياز
ياتاقانها روغنكاري شود.
پ- ميزان كشيدگي تسمه بايد كنترل و در حد مناسب تنظيم شود. كشيدگي بيش از حد لازم
تسمه، سبب فرسودگي زودرس تسمه و وارد آمدن فشار بيشتر به موتور شده و شل بودن آن
باعث كاهش هوادهي و اتلاف انرژي ميشود.
ت- جهت چرخش صحيح فن، بايد كنترل شود. هوادهي فن در جهت چرخش نادرست، كاهش مييابد.

5-2-5-22 كانال كشيها، دريچههاي توزيع و برگشت هوا
الف- كانالكشيها، دريچههاي توزيع و برگشت هوا بايد سالانه يك بار بازرسي و عدم نشتي هوا از
كانالها كنترل شود.
ب- حجم هواي طراحي هر يك از دريچهها بايد كنترل و تنظيم شود.
پ- دمپرهاي تنظيم هوا بايد بازرسي و تنظيم شوند.
ت- اتصالات قابل انعطاف در كانالها و محل اتصال به دستگاهها بايد بازرسي و در صورت لزوم
تعويض شوند.
ث- عايقكاري كانالها بايد بازرسي و در صورت لزوم پوشش آنها تعمير يا تعويض شود.
6-2-5-22 تعويض هوا و هودهاي آشپزخانه
الف- هودهاي آشپزخانهها بايد سالم و قابل بهرهبرداري بوده و بايد هواكش در صورت از كار افتادن
تعمير يا تعويض شود.
ب- هودهاي آشپزخانههاي تجاري بايد ماهانه يك بار بازرسي، تميز و شسته شده و ظرف جمعآوري
روغن تخليه شود.
پ- صافيها بايد به صورت ماهانه شستشو و هر سال تعويض شوند.
مبحث بيست و دوم
36
ت- هواكش تخليه هود آشپزخانه، دمپر و شبكه خروج هواي آن بايد ماهانه بازرسي و در صورت
لزوم تميز شوند.
ث- سالم، تميز و باز بودن دهانههاي ورود هوا به آشپزخانه بايد بازرسي و كنترل شود.

7-2-5-22 دمپرهاي ضد آتش
الف- دمپرهاي ضد آتش بايد هرسال يك بار يا پس از آتشسوزي بازرسي شوند.
ب- فيوزهاي سوخته بايد تعويض و از استقرار درست دمپر و فيوزهايي كه فعال نشدهاند، مطمئن
شده و دريچههاي دسترسي به فيوز و دمپر به صورت كامل هوابند شوند.
پ- عملكرد موتور دمپرهاي موتوري، بايد بازرسي و موتور در صورت نياز، تعمير يا تعويض شود.

3-5-22 موتورخانه و معاينه فني آن
تجهيزات موتورخانه از مصرفكنندگان عمده انرژي در بخش ساختمان بوده و عدم عملكرد صحيح
آنها ميتواند سبب افزايش مقدار مصرف سوخت و انتشار گازهاي آلاينده بيشتر شود. از اينرو
بهمنظور صرفهجويي در مصرف انرژي و كاهش آلودگي محيط زيست، موتورخانه نياز به بازرسي و
كنترل ادواري و در صورت لزوم تعمير يا تنظيم تجهيزات آن را دارد. معاينه فني موتورخانهها بايد
هر سال يكبار با توجه به الزامات مباحث مقررات ملّي ساختمان و استاندارد ملّي ايران به شماره
16000 توسط بازرس انجام شود. شرايط موتورخانه بايد با الزامات فوقالذكر مطابقت نموده و در
صورت هرگونه مغايرت، بازرس بايد راهكار لازم را ارائه نمايد و مالك (يا مالكين) يا نماينده قانوني او
(يا آنها) موظف به انجام آن ميباشد.

1-3-5-22 ديگ آب گرم، ديگ بخار و تجهيزات مربوطه
علاوه بر بازبينيهاي روزانه يا هفتگي متداول تأسيسات مكانيكي، ديگهاي آبگرم، ديگهاي بخار
و تجهيزات مربوطه بايد سالانه يك بار و به شرح ذيل بازرسي شوند:
الف- بازرسي مشعل، بازديد فن، دريچه و دمپرهاي ورود هوا، تميز كردن كامل مشعل، بازبيني
افشانك سوخت، مدار جرقه الكتريكي و تميزكاري و تعويض الكترودها در صورت لزوم.
-22 5 تأسيسات مكانيكي

37
ب- بازرسي كليه كنترلها و نشانگرهاي دما و فشار و تصحيح و تنظيم و نظافت و تعويض در صورت
لزوم.
پ- باز كردن دربهاي دسترسي در جلو و عقب ديگ، تميز كردن محفظه احتراق و اجزاي داخلي
آن تا خروجي به دودكش، تعويض واشرهاي سوخته و بستن هوابند دربهاي ديگ.
ت- بازبيني دودكش، كلاهك خروج دود، اندازهگيري تركيبات دود خروجي و مقايسه آن با مقادير
استاندارد و تنظيم مشعل براي تطابق تركيبات دود خروجي با مقادير استاندارد.
ث- باز كردن و بستن شير قطع سريع تخليه و شير اطمينان و آزمايش آنها براي عملكرد مناسب
و زيرآب زني و رسوب زدايي بر اساس دستورالعملهاي سازنده.
ج- بازرسي تابلوهاي برق و كنترل، غبارگيري ترمينالها و اجزاي تابلو و تعويض قطعات معيوب.
چ- كنترل پمپ تغذيه ديگهاي بخار و انجام آزمايش آناليز آب تغذيه در صورت لزوم.
ح- بازرسي شيشههاي آبنما و شيرهاي ورود و خروج آن و اطمينان از سلامت شيشه و شيرها، باز
كردن و بستن و تميزكاري آنها و تعويض در صورت نياز.
خ- كنترل مخزن تغذيه مواد شيميايي در مسير آب تغذيه.

2-3-5-22 آبگرمكنها، مبدلها و مخازن تحت فشار
مخازن آبگرم، مبدلها و مخازن تحت فشار بايد سالانه يك بار و به شرح زير بازرسي شوند:
الف- رسوبزدايي مبدلها، باز كردن و بستن شير تخليه مخازن و تخليه آب به ميزان 150 ميليمتر
براي تخليه رسوبات و املاح ته نشين شده و اطمينان از عملكرد سريع شير.
ب- بازرسي نشانگرهاي دما و فشار و كنترل عملكرد آنها در محدوده مورد نياز و تنظيم، تعمير يا
تعويض آنها در صورت لزوم.
پ- آزمايش شيرهاي اطمينان دما و فشار و اطمينان از عملكرد مناسب آنها.
ت- بازرسي و آزمايش كليه تجهيزات كنترلي و حصول اطمينان از عملكرد مناسب.
ث- بازرسي عايقكاري مخازن و پوشش آنها و تعمير يا بازسازي در صورت نياز.

3-3-5-22 منابع انبساط
منابع انبساط بايد سالانه حداقل دو بار بازرسي شده و در صورت وجود هر گونه عيبي نسبت به رفع
آن اقدام شود.
اين بازرسيها براي منابع انبساط باز شامل موارد زير ميباشد:
الف- اطمينان از سالم بودن مخزن و عدم وجود پوسيدگي.
ب- كنترل شير شناور، سطح آب و لولههاي متصل به منابع.
ب- كنترل سالم بودن عايق مخزن و پوشش آن.

بازرسيها براي منابع انبساط بسته شامل موارد زير ميباشد:
الف- بازرسي كليه لوازم كنترلي نصب شده و حصول اطمينان از عملكرد مناسب.
ب- كنترل بالشتك و مقدار فشار هواي داخل منبع انبساط.
پ- كنترل فشار آب داخل مخزن و تنظيم در صورت لزوم.

4-5-22 دستگاههاي گرم كننده و خنككننده ويژه
-4-5-22 1 بخاريهاي خانگي، شومينه، آبگرمگن
اين دستگاهها بايد سالانه يك بار به صورت كلي و در آغاز فصل سرما و به شرح زير بازرسي شوند:
الف- بازبيني دودكش، كلاهك خروج دود و اطمينان از باز بودن كامل مسير تخليه دود و تميز
كردن آن در صورت لزوم.
ب- بازرسي كوره و نظافت آن در صورت لزوم.
پ- بازرسي كنترلهاي ايمني مانند انواع ترموستاتها، مراقبت از شعله و اكسيژن.
ت- بازرسي سيستم سوخترساني شامل شيرهاي قطع و وصل و لولهكشيها تا كوره وكنترل نشت
گاز با مايع ظرفشويي يا آب و صابون و تنظيم رگولاتور و جرقهزن و شمعك در بخاريهاي
گازي و تعويض قطعات معيوب در صورت لزوم.
ث- كنترل تأمين هواي احتراق و اطمينان از عدم انسداد باز شوها و مسيرهاي ورود هوا.
-22 5 تأسيسات مكانيكي

39
-4-5-22 2 كورههاي هواي گرم
اين دستگاهها بايد سالانه يك بار به صورت كلي و در آغاز فصل سرما و بهشرح زير بازرسي شوند:
الف- بازبيني دودكش، كلاهك خروج دود و اطمينان از باز بودن كامل مسير تخليه دود و تميز
كردن آن در صورت لزوم.
ب- بازرسي كوره و نظافت آن در صورت لزوم.
پ- بازرسي كنترلهاي ايمني نظير انواع ترموستاتهاي كنترل، كنترل مراقبت از شعله.
ت- بازرسي سيستم سوخترساني شامل شيرهاي قطع و وصل و لولهكشيها تا كوره و كنترل نشت
گاز با مايع ظرفشويي يا آب و صابون و تنظيم رگولاتور و جرقه زن و شمعك در كورههاي
گازي و تعويض قطعات معيوب در صورت لزوم.
ث- كنترل تأمين هواي احتراق و اطمينان از عدم انسداد بازشوها و مجاري ورود هوا.
ج- بازرسي هواكش، كنترل تسمه و موتور، روغنكاري ياتاقانها بر اساس توصيه سازنده.
چ- بازرسي فيلتر هوا و نظافت و تعويض در صورت لزوم.

-4-5-22 3 بخاري برقي و گرمكننده برقي سونا
اين دستگاهها بايد سالانه يك بار و به شرح زير بازرسي شوند:
الف- بازرسي كليه قطعات مدار الكتريكي اعم از كليد و فيوز و ترموستات كنترل دما.
ب- بازرسي و اطمينان از حريم ايمني اطراف دستگاه.
پ- نظافت كلي دستگاه.

-4-5-22 4 كولرهاي گازي
كولرهاي گازي بايد در مناطق آب و هوايي معتدل سالانه يكبار در شروع فصل گرما و در مناطق
آب و هوايي گرم و مرطوب هر سه ماه يكبار بازرسي شده و در صورت نياز تنظيم يا تعمير شوند.
بازرسيها شامل موارد به شرح زير است:
الف- بازرسي كليه قسمتهاي مدار تبريد اعم از كمپرسور، كندانسور، اواپراتور، لولههاي ارتباطي،
نظافت بخش بيروني كندانسور و اواپراتور با هواي فشرده و شارژ گاز مبرد در صورت لزوم.
مبحث بيست و دوم
40
ب- بازرسي كليه قطعات كنترلي و اجزاي مدار الكتريكي.
پ- نظافت كليه قطعات، بازديد فيلتر هوا و نظافت يا تعويض آن.

-4-5-22 5 كولرهاي آبي
اين دستگاهها بايد سالانه حداقل سه بار بازرسي شده و در صورت لزوم قطعات معيوب، تعمير يا
تعويض شود. مرحله اول بازرسي در آغاز فصل گرما و هنگام راهاندازي، مرحله دوم در حين بهرهبرداري و
مرحله سوم زمان استراحت و خاموشي دستگاه است و بازرسيها شامل موارد به شرح زير ميباشد:
الف- بازرسي صفحات پوشال و نظافت آنها و تعويض آنها دست كم هر دو سال يكبار.
ب- نظافت كامل كولر و شستشوي تشتك آن و رنگآميزي بدنه در صورت نياز.
پ- بازرسي لولهكشي تغذيه آب كولر، پمپ آب و نظافت لولههاي توزيع آب روي پوشالها و تنظيم
پخش يكسان آب.
ت- بازرسي كليه متعلقات برقي و غبارگيري و تعويض در صورت لزوم.
ث- بازرسي هواده(فن) و نظافت و كنترل بالانس بودن آن، بازرسي ياتاقانها و روغنكاري آنها،
بازرسي تسمه و الكتروموتور و تعمير يا تعويض در صورت نياز.
ج- بازرسي و اطمينان از دسترسي به هواي پاك و دوري از نقاط تخليه هواي آلوده.
چ- بازديد در زمان بهرهبرداري و كنترل عملكرد مناسب كليه قطعات آن.
ح- تخليه كامل كولر در پايان هر دوره بهرهبرداري، نظافت و رنگ آميزي بدنه در صورت لزوم.

5-5-22 دودكشها
دودكش دستگاههاي گرمايي بايد دست كم سالانه يكبار بازديد و در صورت وجود اشكال نسبت به
رفع آن اقدام شود. اين بازرسي شامل موارد ذيل ميباشد:
الف- بازرسي از بخش دهانه خروج دود دستگاه گرمايي تا كلاهك خروج دود به صورت عيني و
كنترل باز بودن مجراي دودكش.
ب- كنترل ضخامت ورق، پوشش عايق و وجود پوسيدگي در دودكشهاي فلزي.
پ- كنترل ضخامت پوشش نسوز در دودكشهاي ساختماني.
-22 5 تأسيسات مكانيكي

41
ت- كنترل شكافهاي طولي.
ث- كنترل اتصالات و دريچههاي بازديد.
ج- نظافت كلي دودكش در دوره بهرهبرداري.
چ- كنترل فواصل ايمني اطراف دودكش و خروجي آن.
ح- اطمينان از يكپارچگي و عدم نشت و كنترل عدم اتصال دو يا چند دستگاه بدون رعايت ضوابط
به يك دودكش.
خ- بازرسي عايقكاري و اصلاح آن در صورت لزوم.
6-5-22 ذخيرهسازي و لولهكشي سوخت مايع
بازرسي تأسيسات ذخيره و انتقال سوخت مايع بايد دست كم سالي يك بار و قبل از شروع فصل
سرما انجام شود. الزامات اين بند براي سوختهايي نظير گازوئيل و مازوت بوده و گاز مايع را در بر
ندارد. براي تأسيسات ذخيره و انتقال گاز مايع بايد دستورالعملهاي ايمني و نگهداري مربوطه
رعايت شوند.
الف- تخليه بخش انتهاي مخزن، محل تهنشيني رسوبات و لجن تا ارتفاع 150 ميليمتر از كف و
نظافت آن با رعايت دستورالعملهاي ايمني شركت ملّي نفت ايران.
ب- بازرسي پوشش مخازن دفني و روزميني و انجام عايقكاري يا رنگآميزي در صورت لزوم.
پ- ضخامت سنجي بدنه مخزن در شرايط آب و هوايي مرطوب و خاك خورنده و تعويض آن
چنانچه كاهش ضخامت ورق تا حد كمتر از %80 ضخامت اوليه پس از ده سال عمركاري باشد.
ت- بازرسي كنترل كنندههاي سطح و حجم سوخت و تعمير يا تعويض آنها در صورت لزوم.
ث- كنترل اتصالات، دريچههاي بازديد، لولهكشيهاي پركن، تخليه و هواكش و بازرسي حريم.
ج- باز كردن و بستن شيرها و اطمينان از عدم نشتي، و تعمير يا تعويض در صورت لزوم.
چ- نظافت صافيهاي سوخت و تميز كردن يا تعويض آنها در صورت لزوم.
ح- كنترل بست و آويز لولهكشيها و تنظيم و انجام تعميرات ضروري.
خ- كنترل پوشش رنگ لولهكشيها و رنگآميزي در صورت لزوم.
د- بازرسي كليه تجهيزات كنترل كننده و ايمني و تعمير، تنظيم يا تعويض در صورت لزوم.
مبحث بيست و دوم
42
7-5-22 لولهكشي
بازرسي تأسيسات لولهكشي بايد دست كم سالي يك بار و به شرح زير انجام شود:
الف- بازرسي و كنترل كليه لولهها، اتصالات و شيرها و تعمير يا تعويض آنها در صورت لزوم.
ب- كنترل بستها، آويزهاي ثابت، متحرك و لغزنده لولهكشيها و نقاط اتكاي آنها و انجام
تعميرات يا تنظيم.
پ- كنترل پوشش لولهكشيها اعم از رنگ و عايق و اصلاح پوششهاي معيوب و رنگآميزي و
عايقكاري در صورت لزوم.

8-5-22 تأسيسات تبريد
بازرسي تأسيسات تبريد بايد دست كم سالي يك بار و به شرح زير انجام شود:
الف- بازرسي كليه تجهيزات نظير كمپرسورها، كندانسورها و ساير اجزاي اختصاصي بايد بر اساس
دستورالعمل كارخانه سازنده و در صورت لزوم در فواصل زماني كمتر صورت گيرد.
ب- بازرسي، كنترل و آزمايش كليه شيرها، اتصالات و لولهكشيهاي ارتباطي و تعمير يا تعويض
آنها در صورت لزوم.
پ- كنترل پوشش لولهكشيها اعم از رنگ و عايق و اصلاح پوششهاي معيوب و رنگآميزي و
عايقكاري در صورت لزوم.
ت- نمونهگيري مبرد و انجام آزمايشات در صورت نياز براي كنترل خلوص و تركيب شيميايي بر
اساس دستورالعمل سازنده تجهيزات و رعايت دستورالعملهاي ايمني براي تخليه يا بازيافت.
ث- كنترل دورهاي ميزان مبرد موجود در محيط كار و تنظيم گزارش براي مراجع ذيصلاح.
ج- بازرسي تأسيسات تهويه مكانيكي و يا طبيعي و اطمينان از عملكرد موثر آنها.
چ- بازرسي تأسيسات ايمني و آتش نشاني موجود در حريم تأسيسات تبريد.
ح- بازرسي آشكارسازها و نشتياب مبرد و تعمير يا تعويض آنها در صورت لزوم.
-22 5 تأسيسات مكانيكي

43
9-5-22 ساير تأسيسات و تجهيزات
با توجه به گستردگي دستگاهها و تجهيزات مورد استفاده در بخش تأسيسات مكانيكي، ساير
تجهيزاتي كه در اين فصل تأكيد نشده است، بايد حداقل سالانه يكبار مورد بازرسي واقع شوند مگر
آنكه سازنده آن دستوالعمل خاصي را پيشنهاد كرده باشد.

10-5-22 دوره تناوب بازرسي
دوره تناوب بازرسي بخشهاي مختلف اين فصل بايد حداكثر برابر با زمانهاي مندرج در جدول
شماره 1-5-22 در نظر گرفته شود.

جدول شماره 1-5-22 دوره تناوب بازرسي
شماره موضوع شماره بند زمان دوره تناوب
1 تأسيسات هوارساني، تعويض و تخليه هوا 2-5-22 2 سال يكبار
2 تعويض هوا و هودهاي آشپزخانه 6-2-5-22 سالانه يكبار
3 دمپرهاي ضد آتش 7-2-5-22 ماهانه يكبار
4 معاينه فني موتورخانه 3-5-22 سالانه يكبار
5 ديگ آب گرم، ديگ بخار و تجهيزات مربوطه 1-3-5-22 سالانه يكبار
6 آبگرمكن، مبدلها و مخزن تحت فشار 2-3-5-22 سالانه يكبار
7 منابع انبساط 3-3-5-22 سالانه يكبار
8 دستگاههاي گرم كننده و خنك كننده ويژه 4-5-22 سالانه يكبار
9 دودكشها 5-5-22 سالانه يكبار
10 ذخيره سازي و لولهكشي سوخت مايع 6-5-22 سالانه يكبار
11 لولهكشيها 7-5-22 سالانه يكبار
12 تأسيسات تبريد 8-5-22 سالانه يكبار

1-6-22 كليات
بازرسي، تعمير و نگهداري تأسيسات بهداشتي ساختمان براي دستيابي به اهداف زير در جهت
تأمين بهداشت، ايمني ساكنين و ساختمان و صرفه اقتصادي الزامي است.
– اطمينان از كيفيت مناسب آب در نقاط مصرف با توجه به اين كه كيفيت آب دريافتي از شبكه
شهري بايد با استانداردهاي بهداشتي سازمان مسئول محلي مطابقت داشته باشد. آلودگي آب
ميتواند در تماس و اختلاط ناخواسته آب مصرفي با آب غيربهداشتي در محدوده ملك به علت
كار نكردن حفاظتهاي جلوگيري از برگشت جريان يا اثرات ناشي از زنگ زدگي و خوردگي لوله
كشي و اجزاي آن ايجاد شود.
– مصرف بهينه آب و انرژي.
– كاركرد ايمن و مناسب شبكههاي فاضلاب، هواكش و آب باران.
– افزايش عمر مفيد كاري تأسيسات.

بنابراين لازم است در دورههاي زماني معين و برنامه مشخصي، اين تأسيسات بازديد شده و در
صورت مشاهده نواقصي نسبت به تعميرات ضروري اقدام شود. چنانچه به اجراي لولهكشي آب،
فاضلاب، هواكش فاضلاب، آب باران، نصب بست و تكيهگاه، نصب لوازم بهداشتي و متعلقات، نياز
باشد، بايد مطابق با مبحث شانزدهم مقررات ملّي ساختمان انجام شود.
مبحث بيست و دوم
46
2-6-22 تأسيسات توزيع آب مصرفي در ساختمان
بازرسي بخشهاي مختلف تأسيسات توزيع آب مصرفي بايد به صورت دورهاي انجام شده و در
صورت نياز، تعميرات لازم انجام شود.

1-2-6-22 مخازن دريافت و ذخيره آب
بازرسي مخازن دريافت و ذخيره آب هر سه ماه يكبار، شامل نظافت كلي و تخليه بخش زيرين آن
به ارتفاع 150 الي 300 ميليمتر بالاتر از كف، لايروبي، شستشو و ضد عفوني مخزن در صورت
لزوم با مواد ضدعفوني كننده استاندارد و بهداشتي و مطابق با دستورالعملهاي ايمني.

2-2-6-22 بازرسي لولهكشيها، شيرها و اتصالات آبرساني
كليه قسمتهاي لولهكشي آبرساني اعم از لولهها، شيرها و اتصالات بايد سالانه دو بار بازرسي شده
و ضمن كنترل نشتي، رنگ و عايقكاري نيز كنترل شده و در صورت لزوم تعمير يا تعويض لولهكشيها
و اجزاي مختلف آن و ترميم رنگ و عايق انجام شود.

3-2-6-22 حفاظت كنندههاي جلوگيري از برگشت آب و شيرهاي تنظيم فشار
بازرسي حفاظت كنندههاي جلوگيري از برگشت آب و شيرهاي تنظيم فشار بايد سالانه دوبار انجام
شود و عملكرد صحيح آنها بررسي شده و در صورت لزوم تعمير يا تنظيم يا تعويض شوند.

4-2-6-22 تلمبههاي آبرساني
بازرسي تلمبههاي آبرساني بايد سالانه دوبار انجام شود. كنترل و آزمايش راه اندازهاي خودكار و
نشانگرهاي دما و فشار انجام شده و در صورت لزوم تعمير و تنظيم يا تعويض شوند.

5-2-6-22 مخازن توليد و ذخيره آبگرم
بازرسي مخازن توليد و ذخيره آبگرم از نظر خوردگي، زنگزدگي و آلودگي ميكروبي بايد سالانه دو
بار انجام شود و ضمن انجام نظافت و رسوبزدايي، كنترل كنندههاي دما و فشار بازرسي شده و در

-22 6 تأسيسات بهداشتي
47
صورت لزوم تعمير و تنظيم يا تعويض شوند. رنگ و عايق مخازن نيز بايد كنترل شده و در صورت
نياز ترميم شوند.

3-6-22 شبكه فاضلاب بهداشتي
شبكه فاضلاب بهداشتي شامل لولهكشي فاضلاب و لولهكشي هواكش فاضلاب است كه بايد به
صورت ادواري كنترل شده و مورد بازرسي قرار گيرند.

1-3-6-22 لولهكشي فاضلاب
الف- بازرسي كليه قسمتهاي لولهكشي فاضلاب ساختمان بايد سالانه دوبار انجام شده و موارد زير
كنترل شوند:
-1 آببندي و هوابندي لولهكشي و كنترل عدم نشت از آنها.
-2 بازرسي دريچههاي بازديد، حصول اطمينان از عدم وجود نشتي، تعويض واشرهاي فرسوده و
هوابندي مجدد.
ب- كنترل جريان تخليه فاضلاب از لوازم بهداشتي، و در صورت لزوم رفع گرفتگي.
پ- تعويض قسمتهاي آسيب ديده لوله كشي فاضلاب.

2-3-6-22 لولهكشي هواكش فاضلاب
كليه قسمتهاي لولهكشي هواكش فاضلاب ساختمان بايد سالانه دوبار انجام شده و در بازرسي به
موارد زير توجه شود:
الف- دهانههاي خروجي هواكش روي بام بايد سالم و مجهز به توري باشد و دقت شود تا در دوره
بهرهبرداري مانعي در مجاورت آن ايجاد نشده باشد.
ب- چنانچه قسمتي از لولهكشي آسيب ديده باشد، بايد ترميم يا تعويض شود.

مبحث بيست و دوم
48
4-6-22 لوازم بهداشتي
لوازم بهداشتي بايد سالانه دوبار و براي موارد زير بازرسي شوند:
الف- اطمينان از استقرار و استحكام تكيهگاههاي لوازم بهداشتي در محل نصب.
ب- بازرسي اتصال لولههاي آب سرد و گرم و اطمينان از سلامت و عدم نشتي آنها.
پ- بازرسي اتصال لولههاي فاضلاب و اطمينان از سلامت و عدم نشتي آنها.
ت- بازرسي سيفونهاي لوازم بهداشتي و تميز كردن يا تعويض آنها در صورت لزوم.
ث- بازرسي شيرهاي لوازم بهداشتي، فلاشتانك، فلاش والو، شير شستشوي توالتها و تعمير يا
تعويض در صورت لزوم.
ج- تعمير لوازم بهداشتي معيوب و تعويض لوازم بهداشتي فرسوده يا آسيب ديده.

5-6-22 لولهكشي آب باران
لولهكشي آب باران بايد سالانه دوبار و براي موارد زير بازرسي شوند:
الف- آب بند بودن كليه دريچههاي بازديد و كليه بخشهاي لولهكشي آب باران.
ب- عدم گرفتگي و تميز بودن كفشوهاي بام.
پ- تعويض بخشهاي فرسوده يا آسيب ديده لولهكشي آب باران.

6-6-22 بستها و تكيهگاهها
كليه بستها و تكيهگاهها در شبكه لولهكشيهاي بهداشتي ساختمان بايد سالانه دوبار بازرسي شده
و نسبت به سالم بودن آنها اطمينان حاصل شود و بايد بستها و تكيهگاههاي فرسوده و يا آسيب
ديده تعويض شوند. همچنين استحكام و پايداري لوازم بهداشتي روي كفها يا ديوارها بايد بازرسي
شده و در صورت نياز نسبت به استقرار محكم آنها اطمينان حاصل شود.

-22 6 تأسيسات بهداشتي
49
7-6-22 دوره تناوب بازرسي
دوره تناوب بازرسي بخشهاي مختلف اين فصل بايد حداكثر برابر با زمانهاي مندرج در جدول
شماره 1-6-22 در نظر گرفته شود.

جدول شماره 1-6-22 دوره تناوب بازرسي
شماره موضوع شماره بند زمان دوره تناوب
1
تأسيسات توزيع آب
مصرفي ساختمان
مخازن آب
2-6-22
سه ماه يكبار
ساير بخشها سالانه دوبار
2 شبكه فاضلاب بهداشتي 3-6-22 سالانه دوبار
3 لوازم بهداشتي 4-6-22 سالانه دوبار
4 لولهكشي آب باران 5-6-22 سالانه دوبار
5 بستها و تكيهگاهها 6-6-22 سالانه دوبار

1-7-22 كليات
هدف اين فصل تعيين حداقل الزاماتي است كه در جهت جلوگيري از برقگرفتگي و آتشسوزي
ناشي از تأسيسات برقي ساختمان در زمان بهرهبرداري بايد رعايت شوند. اين ضوابط تنها تأسيسات
برقي نصب ثابت را كه جزئي از ساختمان هستند در بر ميگيرد و لوازم برقي مورد استفاده ساكنين
مانند يخچال و تلويزيون را شامل نميشود.

2-7-22 علل كاهش ايمني
تأسيسات برقي در يك ساختمان ممكن است به علل زير در طول زمان ايمني خود را از دست
بدهد:
الف- كليه بخشهاي تأسيسات برقي يا قسمتهايي از آن در اثر مرور زمان يا در اثر عوامل محيطي
فرسوده شود.
ب- در تأسيسات برقي دخل و تصرفهايي، بدون داشتن اطلاعات لازم و كافي، انجام شود.
پ- تعميرات يا جابجائيهائي انجام شود كه سبب ايجاد تغييراتي در تأسيسات برقي شود.

براي اطمينان از ايمني تأسيسات برقي بايد پس از پايان كار يا انجام هرگونه تغييرات و در فواصل
زماني معيني، اين تأسيسات مورد بازرسي قرار گرفته و عملكرد آنها كنترل شود.

مبحث بيست و دوم
52
3-7-22 مدارك زمان اجرا
نظر به آنكه قسمت اعظم تأسيسات برقي در ساختمان پوشانده شده و در زمان بهرهبرداري قابل
رؤيت نيستند، لازم است ترتيبي اتخاذ شود كه كليه اطلاعات مربوط به اين تأسيسات در زمان
اجراي كار ثبت و نگهداري شده و در زمان بهره برداري در اختيار ساكنين ساختمان قرار داده شود.
اين مدارك بايد در بازرسيهاي دورهاي مورد استفاده قرار گيرند.
مدارك لازم براي اين منظور عبارتند از:
– نقشههاي چونساخت تأسيسات برقي.
– مشخصات وسائل و تجهيزات بهكار برده شده در تأسيسات برقي.
– جزئيات اجرائي مقاطع حساس تأسيسات به صورت نقشههاي كارگاهي يا عكس.

4-7-22 مطابقت با استانداردها
كليه وسايل و تجهيزات بهكار رفته در تأسيسات برقي بايد با استانداردهاي ملّي ايران يا با استانداردهاي
معتبر بينالمللي مطابقت داشته باشد. در صورت عدم تطابق با استانداردهاي معتبر تجهيزات بايد
تعويض يا اقدامات ديگري براي تأمين ايمني لازم طبق مبحث سيزدهم مقررات ملّي ساختمان به
عمل آيد.

5-7-22 ضوابط نصب
كليه وسايل و تجهيزات برقي بايد مطابق مبحث سيزدهم مقررات ملّي ساختمان انتخاب و نصب
شده باشد.

6-7-22 عمليات بازرسي
عمليات بازرسي تأسيسات برقي در هر دوره شامل بازديد عيني، انجام آزمونها و تهيه گزارش
بازرسي ميباشد.
-22 7 تأسيسات برقي

53
7-7-22 بازديد عيني از تأسيسات برقي
بازديدهاي عيني به منظور مشاهده ميداني و اطمينان از سالم بودن تأسيسات به عمل ميآيد و بايد
به طور كامل ثبت شوند. بازديد عيني بايد قبل از عمليات مربوط به آزمونها و بخش به بخش بوده
و با رعايت كامل نكات ايمني و دقت بالا انجام شود. كليه تأسيسات برقي ثابت كه جزئي از ساختمان
بوده، مطابق الزامات اين مبحث، بايد مورد بازرسي قرار گيرند و شامل موارد زير بوده ولي محدود به
آنها نميشوند.
الف- كليه تابلوها و اجزاي داخلي آنها.
ب- كليه جعبههاي تقسيم، پريزهاي برق و كليدها.
پ- كليه هاديها، اعم از كابلها و سيمها.
ت- دستورالعملها، نقشهها و مدارك.
ث- عايقبندي محفظهها و موانع در برابر تماس مستقيم ساكنين.
ج- تجهيزات حفاظت در برابر تماس غير مستقيم مانند هاديهاي حفاظتي، هادي اتصال زمين،
الكترود زمين، وسايل حفاظت در برابر اضافه جريان و لوازم حفاظتي جريان باقيمانده براي
حفاظت در برابر تماس غير مستقيم و حفاظت اضافي براي تماس مستقيم، برقگيرها و
تجهيزات اعلام حريق.
چ- كليه برچسبها اعم از برچسب مدارها، فيوزها، كليدها، ترمينالها و برچسبهاي هشدار در
محلهاي مورد نياز.
ح- چگونگي و نحوه نصب تابلوها، تجهيزات، كابلها، سيمها و اتصالات آنها.
خ- شرايط محيطي و محل نصب و متناسب بودن تجهيزات با آن شرايط.
د- كنترل وجود لوازم جداكننده، قطع و وصل و جداسازي مناسب در مدارها.
ذ- اتصالات هاديها به قطعات و ترمينالها و نوشتههاي روي طوقه هاديها و مطابقت آنها با رنگ
يا نشانهها.
ر- هاديهاي همبندي اصلي و هاديهاي همبندي اضافي.
ز- مسير عبور كليه لولهها، داكتها، هاديها و كابلها و سيمها.
مبحث بيست و دوم
54
ژ- مطابقت كامل مشخصات فني و ايمني كليه تجهيزاتي كه به صورت ثابت نصب شدهاند با
استانداردهاي مربوطه.
س- تجهيزات و سيستمهاي جريان ضعيف.

8-7-22 انجام آزمونها
انجام آزمونها براي تشخيص سالم بودن و عملكرد تأسيسات برقي بوده و در آنها بايد موارد زير
رعايت شود:
– حداقل %10 از لوازم و تجهيزات قطع و وصل بايد بازشده و قطعات برقي و مكانيكي آنها از نظر
آسيب، سائيدگي و نفوذ مايعات به داخل محفظه، بازديد و نتيجه آن گزارش شود. اگر تعداد موارد
ايراد از %3 كل، تجاوز كند، بايد همه لوازم و تجهيزات قطع و وصل، كنترل و نتيجه گزارش شود.
– حفاظت در برابر تماس مستقيم بايد با توجه به وجود عايق بندي، مانع و حفاظهاي مستقر در
خارج از دسترس كنترل شوند و در صورت وجود اشكال، مراتب گزارش شود. لازم است توجه
شود كه نبايد از وسيله حفاظتي جريان باقيمانده به عنوان تنها وسيله حفاظت در برابر تماس
مستقيم استفاده شود.
– روش حفاظت در برابر تماس غير مستقيم بايد مشخص و ثبت شود. حفاظت از طريق قطع تغذيه
به صورت خودكار و همبندي براي هم ولتاژ كردن و وصل هادي حفاظتي به زمين بايد دقيقاً
كنترل شده و هر گونه كاستي گزارش شود.
آزمونهايي كه در زير اشاره شدهاند، بايد تا حد امكان به ترتيب فهرست انجام شوند تا ايمني افراد
آزمون كننده در آنها حفظ شود. در برخي موارد ممكن است انجام بعضي آزمونها لازم نبوده، كه
در اين صورت بايد دلايل كافي براي عدم انجام آنها ارائه شود.

1-8-7-22 آزمون تداوم هادي حفاظتي و همبنديهاي اصلي و اضافي
آزمون تداوم هادي حفاظتي و اندازهگيري امپدانس حلقه اتصال كوتاه معمولاً با هم انجام ميشود و
حتي در بسياري موارد فقط به اندازهگيري حلقه اتصال كوتاه بسنده ميگردد و تنها در صورت بروز
اشكالاتي كه ممكن است به هادي حفاظتي مربوط باشد به اندازهگيري آن پرداخته ميشود.
-22 7 تأسيسات برقي

55
2-8-7-22 آزمون مقاومت الكتريكي عايق بندي تأسيسات برقي
آزمون مقاومت الكتريكي عايقبندي تأسيسات برقي در دو مرحله و به صورت زير انجام ميشود:
الف- بين هاديهاي برقدار و خنثي به صورت دو به دو آزمون مقاومت الكتريكي انجام ميشود.
انجام اين آزمون تنها قبل از آن كه لوازم مصرف كننده ثابت و وصل شده به پريزها، لوازم
حساس به ولتاژ، ديمرهاي الكترونيكي و ديگر وسايل مشابه، نصب شده باشد عملي است.
ب- بين هريك از هاديهاي برقدار و زمين به صورت دو به دو آزمون مقاومت الكتريكي انجام ميشود.
لازم به يادآوري است كه در سيستم C-TN هادي PEN قسمتي از زمين به حساب ميآيد.
همچنين در اين آزمون ميتوان همه فازها و هادي خنثي را در هر مدار به يكديگر وصل كرد. اين
آزمون زماني قابل قبول تلقي ميشود كه مقاومت اندازهگيري شده از مقادير استاندارد كمتر
نباشد. توجه شود كه آزمون بايد با ولتاژ مستقيم انجام شده و دستگاه آزمون بايد بتواند ولتاژ
مشخص شده مطابق استاندارد را هنگامي كه مصرف آن يك ميليآمپر است، حفظ كند.
همچنين در مواردي كه مدار داراي لوازم الكترونيكي ميباشد، لازم است اندازهگيريها بين
هاديهاي فاز و خنثي متصل به هم از يك طرف و هادي زمين از طرف ديگر انجام شود تا به لوازم
الكترونيكي صدمه وارد نشود.

3-8-7-22 آزمون مقاومت الكتريكي عايق بندي اعمال شده در كارگاه
آزمون عايق بندي اعمال شده در كارگاه بايد به صورت زير انجام شود:
هاديهاي برقدار پس از عايقبندي به يكديگر وصل شده و يك ورق فلزي (فويل) روي سطح
خارجي آنها محكم پيچانده شود. ولتاژ متناوب با فركانس شبكه و ولتاژ 3700 ولت به مدت يك
دقيقه بين هاديهاي وصل شده به هم و فويل، اعمال شود. در اين مدت نبايد شكست عايقبندي يا
جرقه به وجود آيد. براي اين آزمون بايد از دستگاهي كه مخصوص اين كار است استفاده شود.

4-8-7-22 آزمون صحت قطببندي
آزمون صحت قطببندي براي حصول اطمينان از عبور فاز از كليد قطع و وصل و اتصال فاز به
وسط سرپيچ ميباشد.
مبحث بيست و دوم
56
5-8-7-22 آزمون اندازه گيري مقاومت الكترود زمين
آزمون اندازهگيري مقاومت الكترود زمين بايد با استفاده از تجهيزات و روشهاي تأييد شده انجام
شود.

6-8-7-22 آزمون كنترل قطع به موقع تغذيه، به صورت خودكار
براي احراز اطمينان نسبت به اين كه قطع به موقع مدار در اثر تماس غيرمستقيم، مؤثر عمل
ميكند، لازم است به ترتيب زير عمل شود:
براي كنترل قطع به موقع مدار در صورت بروز اتصالي بين هادي فاز و بدنه هادي، اندازهگيري
امپدانس حلقه اتصال كوتاه لازم خواهد بود. كل امپدانس اتصال كوتاه را مي توان به 3 بخش
تقسيم نمود:
الف- امپدانس حلقه اتصال كوتاه مدار نهايي بين مصرف كننده و تابلوي مربوطه.
ب- امپدانس حلقه اتصال كوتاه مدار اصلي تابلو و كابل تغذيه تابلو، در صورت وجود.
پ- امپدانس حلقه اتصال كوتاه سيستم شبكه كه نسبت به تأسيسات برقي، خارجي به حساب
ميآيد.
تبصره: رعايت ضوابط مربوط به سيستم TN از انواع S-C-TN يا S-TN مطابق مبحث سيزدهم
مقررات ملّي ساختمان الزامي است.

-22 -7 -8 7 اندازهگيري جريانهاي اتصال كوتاه هادي فازبا هاديهاي خنثي واتصال زمين
در هر سيستم برقي ممكن است دوگونه اتصال كوتاه اتفاق افتد كه بستگي به برخورد هادي فاز با
يكي از دو هادي وصل شده به زمين، هادي خنثي يا هادي حفاظتي دارد. تفاوت بين دو اتصال
كوتاه يعني دو شدت جريان اتصال كوتاه در تفاوت سطح مقطع دو هادي و نحوه اجراي هادي
خنثي و هادي حفاظتي خلاصه ميشود.
در اندازهگيري جريان اتصال كوتاه بايد موارد زير رعايت شوند:
الف- در هر نقطهاي كه وسايل حفاظتي اتصال كوتاه نصب ميشود بايد هر دو نوع شدت جريان
اتصال كوتاه اندازهگيري شود. از دو اتصال كوتاه اندازهگيري شده، عدد بزرگتر براي كنترل
-22 7 تأسيسات برقي

57
حداكثر توانايي ايستادگي وسيله حفاظتي استفاده ميشود، اما براي كنترل قطع به موقع مدار
براي جلوگيري از برق گرفتگي، در همه موارد از اتصال كوتاه فاز با هادي حفاظتي استفاده
ميشود.
ب- در مواردي كه شدت جريان اتصال كوتاه براي سه فاز لازم باشد، مانند كنترل حداكثر
ايستادگي وسايل قطع جريان در مدار، كافي است عدد به دست آمده براي اتصال كوتاه تكفاز
را در عدد 2 ضرب كرده و از آن براي سه فاز كه ضريب اطمينان بالاتري است استفاده كرد.

8-8-7-22 آزمون ارزيابي نحوه كار تجهيزات و فرمانها، كنترل عملياتي
همه مدارهاي عملياتي قطع و وصل انواع راه اندازهها از قبيل كولرها، ديمرها و غيره بايد كنترل و
نحوه عمل آنها ديده شود. در مورد لوازم و كليدهاي جريان باقيمانده بايد دكمه آزمون نصب شده
روي دستگاه را ناديده گرفت و آزمون مجزايي اجرا نمود تا صحت كار وسيله يا كليد، محرز شود و
پس از آن دكمه آزمون دستگاه نيز كنترل شود.

9-8-7-22 تجهيزات آزمون
تجهيزاتي كه براي انجام آزمونها به كار ميرود بايد با استانداردهاي بينالمللي معتبر مطابقت
نمايد.

9-7-22 گزارش بازرسي
كليه اطلاعات حاصل از بازديد عيني، آزمونها و اقداماتي كه براي رفع نواقص احتمالي انجام شده
است، بايد به صورت گزارشي تنظيم و در پرونده نگهداري ساختمان بايگاني شود. در اين گزارش
بايد موارد زير ثبت شوند:
الف- كليه بازديدهاي عيني انجام شده.
ب- آزمونهاي انجام شده و نتايج آن.
پ- شرح كليه نواقص مشاهده شده.
ت- شرح عمليات مربوط به رفع نواقص.
مبحث بيست و دوم
58
نتيجه نهايي عمليات بازرسي بايد به صورت گزارش ثبت و در پرونده نگهداري بايگاني شوند.
تبصره: كليه عمليات مربوط به بازرسيهاي عنوان شده در اين فصل بايد توسط افراد حقيقي يا
حقوقي ذيصلاح كه صلاحيت آنها به تأييد مقام مسئول مقررات رسيده باشد، انجام شود.

10-7-22 نشانهگذاري و نصب اطلاعيههاي هشداردهنده
در تأسيسات برقي بايد در نقطه شروع هر تأسيسات يا انشعاب، در كليه نقاط اتصال به الكترودهاي
زمين و همبنديها و بدنههاي هادي بيگانه و در كليه نقاطي كه از وسائل حفاظت جريان باقيمانده
استفاده ميشود، اطلاعيهها و پلاكهاي هشدار دهنده، از جنسي كه داراي دوام كافي باشد، نصب
شود.

11-7-22 دوره تناوب بازرسي
دوره تناوب بازرسي تأسيسات برقي در ساختمانها بايد مطابق جدول 1-7-22 باشد. براي مواردي
كه در جدول ذكر نشده بايد سالانه حداقل يكبار بازرسي انجام شود. در تأسيسات برقي بايد توجه
داشت كه نميتوان تأسيسات را به مدت طولاني رها كرده و مورد بازديد قرار نداد، چرا كه
فرسودگي ناشي از گذشت زمان ممكن است آثاري در آن ايجاد كند و خطرآفرين شود. در اين
تأسيسات لازم است در دورههاي تناوب كوتاهتر، بازرسيهاي مختصري به عمل آورده شود. ولي
براي اين بازديدها لازم نيست از افراد متخصص و يا انجام آزمونها كمك گرفته شود بلكه افراد
آشنا به امور برقي و حتي افراد عادي كه دانايي فني اندكي دارند نيز ميتوانند از عهده كار برآيند.
بديهي است چنانچه مشكلي وجود داشته باشد، افراد متخصص بايد به آن رسيدگي كنند.

12-7-22 تجهيزات الكتريكي با كاربرد عمومي
به دليل اهميت ويژه و استفاده متداول برخي از تجهيزات الكتريكي بازرسي مربوط به آنها به طـور
اختصاصي ارائه شده است.

-22 7 تأسيسات برقي

59
1-12-7-22 تابلوهاي برق
بازرسي مربوط به تابلوهاي برق به شرح زير بايد انجام شود:
الف- سالم بودن بدنه، درب و سازه تابلو مطابق با توصيه سازنده كنترل شود.
ب- درحالت بيبرق، فضاي داخل تابلو با استفاده از مكنده از غبار و ذرات خارجي تميز شود. به
كارگيري هواي فشرده جهت انجام تميزكاري، چون ممكن است باعث نفوذ و ماندگاري ذرات
خارجي در عايق بندي تجهيزات برقي شود، توصيه نميشود. هرگونه آلودگي باقيمانده در
داخل تابلو بايد با استفاده از پارچه بدون پرز آغشته به محلولهاي توصيه شده زدوده شود.
پ- تمامي دريچههاي هوا و شبكههاي هواكش از وجود گرد و خاك و آلودگي تميز شده و مانعي
در مقابل آنها نباشد.
ت- درصورت وجود واشرهاي آببندي و گلند، اين اجزاء مورد بازرسي قرار گرفته و در صورت نياز،
تعمير يا تعويض شوند.
ث- در صورت نصب گرمكن در تابلو، اين وسيله بايد تميز شده و به منظور اطمينان از صحت
عملكرد آن آزمايش شده و قطعات معيوب گرمكن تعمير يا تعويض شوند.
ج- ايزولاتورها و نگهدارنده هاديها از نظر ترك، شكستگي يا صدمات فيزيكي ديگر بازديد شوند.
چ- تمامي پيچ و مهرهها و قطعات اتصال دهنده از نظر خرابي، خوردگي يا دماي زياد كنترل شوند.
از محكم بودن پيچها و قطعات اتصال دهنده اطمينان حاصل شود. اتصال بين مس و آلومينيوم
موجود در تابلوها بايد از نظر تركيب گالوانيك كنترل شده و تمامي اتصالات مسي آلومينيمي
با تركيبات آنتي اكسيد محافظت شوند.
ح- هاديهاي موجود در تابلو از نظر ترك، شكستگي، داغ شدن و تميزي كنترل شوند.

2-12-7-22 رلههاي حفاظتي
نگهداري، تست و بازرسي رلهها بايد طي برنامه منظمي به طور ساليانه انجام گيرد. وضعيت فيزيكي
رله و متعلقات شامل فنر مارپيچ، فاصله ديسكها و كنتاكتها و استحكام محل استقرار بايد كنترل
شده و تستهاي الكتريكي مطابق توصيه سازنده يا استانداردهاي مربوطه بر روي رلهها انجام شود.

مبحث بيست و دوم
60
3-12-7-22 كليدهاي اتوماتيك
الف- حائلهاي مابين تيغههاي كليد از محل خارج شده و تميز شود. عايقبنديها با استفاده از
مكش و يا پارچه بدون پرز تميز شود. عايقبنديها از نظر پديده كرونا، قوس الكتريكي،
صدمات حرارتي يا فيزيكي بازديد شوند.
ب- كنتاكتها، كنترل شده و از تميز بودن و تنظيم آنها اطمينان حاصل شود. فشار فنر
كنتاكتها با مشخصات سازنده كنترل شود. كليد با دست بسته و باز شده تا از فشار فنرها،
تنظيم بودن كنتاكتها و همزمان بسته شدن آنها اطمينان حاصل شود.
پ- كنتاكتها با استفاده از الكل و پارچه نرم تميز شوند.

4-12-7-22 كابل، كانال و باس داكت
الف- كابلها در صورتي كه نياز به لمس يا حركت آنها در حين عمليات نگهداري باشد، بايد قبل
از هر اقدامي حتماً بيبرق شوند.
ب- در مسير كابلكشي يا داخل منهول، كابلها از نظر زاويه خمش، صدمات فيزيكي، كشيدگي
بيش از حد، نشت روغن، جابهجايي، ترك، اتصال زمين و استحكام بست و نگهدارنده و
همچنين پوسيدگي، مورد بازديد قرار گيرند.
پ- پايه و نگهدارندههاي كانال كابل از نظر پوسيدگي و آسيبهاي ناشي از لرزش كنترل شود.
ت- قبل از اقدام به بازديد باس داكت، پوشش نقاط اتصال در طول مسير باس داكت برداشته شده
تا امكان اندازهگيري حرارتي در تمام طول آن در زير بار مهيا باشد.
ث- پس از بيبرق كردن و زمين نمودن باس داكت، تمامي اتصالات از نظر استحكام و همچنين داغ
شدن بيش از حد، خوردگي، قوس الكتريكي يا هر شكل ديگري از خرابي كنترل شوند.
اتصالات كثيف، تميز و اتصالات ضعيف، با گشتاور مناسب محكم شوند.

5-12-7-22 ترانسفورماتور
اطلاعات تراسفورماتور مانند ولتاژ، جريان و درجه حرارت بايد به صورت منظم ثبت شوند. مقادير
ماكزيمم يا خطاهاي احتمالي نيز قبل از تنظيم مجدد بايد ثبت شود. ثبت منظم اطلاعات
-22 7 تأسيسات برقي

61
ترانسفورماتور به صورت هفتگي قبل از اضافه كردن بارهاي جديد به آن موردنياز بوده و بايد مورد
بررسي قرار گيرد.
الف- ترانسفورماتور خشك
بعد از قطع برق و زمين كردن ترانسفورماتور، تمامي كويلها، اتصالات و عايقها از وجود گرد و
خاك و ذرات آلوده با استفاده از مكنده گرد و غبار تميز شوند. ترانسفورماتور از نقطه نظر داغ شدن
زياد، قوس الكتريكي، قطعات ضعيف، شكستگي و يا هر شرايط غير عادي ديگر مورد بازبيني قرار
گيرد. محفظه و بدنهها از وجود گرد و خاك و كثيفي پاك شده و تمامي هواخورها از موانع احتمالي
پاكسازي شوند. در صورت وجود فن دمنده، اين وسيله بايد ازنظر كاركرد، كنترل شده و در صورت
نياز روغنكاري شود. انجام آزمونهاي مقاومت عايقي، جذب دي الكتريكي و ضريب توان به عنوان
آزمونهاي غيرمخرب، جهت ارزيابي شرايط عايقي ترانسفورماتور در طول زمان و به صورت منظم
توصيه ميشود. با ثبت و نگهداري نتايج اين آزمونها ميتوان قبل از معيوب شدن كامل عايقبندي
و از كار افتادن سيستم به اين نقيصه پيبرد.
ب- ترانسفورماتور روغني
از روغن ترانسفورماتور بايد به طور سالانه نمونهبرداري شده و از نظر شكست عايقي، اسيدي بودن،
رنگ، ضريب توان و پليمريزاسيون آزمايش شود. آناليز گاز محلول در روغن توسط آزمايشگاه داراي
صلاحيت معتبر، سالي يك بار انجام شود. نتايج اين آزمايشات بايد به طور منظم ثبت شده تا سابقه
تغيير خواص روغن ترانسفورماتور همواره در دسترس باشد.
تانك و بوشينگهاي ترانسفورماتور از نظر نشت روغن بازرسي شوند. كليه بوشينگها، ايزولاتورها و
جرقهگيرها از نظر وجود قطعات معيوب يا شكسته، علائم قوس الكتريكي، گرم شدگي زياد يا ترك
خوردگي كنترل شده و از وجود هرگونه گرد و غبار پاكسازي شوند. اتصالات تمام هاديها به
ترانسفورماتور به دقت بازرسي شده و در صورت مشاهده ضعف با گشتاور مناسب آچاركشي شوند.

مبحث بيست و دوم
62
6-12-7-22 باطري و شارژر باطري
الف- باطري
سطوح باطري از هرگونه گرد و غبار به طور كامل پاك شود. تمامي اتصالات تميز شده و آچاركشي
شوند. ترمينالهاي باطري با استفاده از محلول آب و جوش شيرين از وجود هرگونه خوردگي
پاكسازي شوند. در باطريهاي سرب اسيد، سطح و چگالي نسبي الكتروليت در سلولهاي باطري
بازرسي شوند. اختلاف بيش از 50 واحد بين سلولها حاكي از وجود سلول خراب در باطري است و
بايد اصلاح يا تعويض شود.
ب- شارژر باطري
سطوح شارژر بايد از هرگونه گرد و غبار به طور كامل تميز شود. تمامي دريچهها بايد گردگيري
شده و از باز بودن آنها اطمينان حاصل شود. ترمينالها و اتصالات آچاركشي شوند. سالم بودن
رلهها، چراغهاي سيگنالها و ديگر نشانگرها كنترل شوند. يكي از عوامل پايين بودن سطح
الكتروليت در سلولهاي باطري، سريع عمل نمودن و تنظيم نبودن شارژر است كه بايد تنظيم شود.

7-12-7-22 موتورهاي الكتريكي
نگهداري موتورهاي الكتريكي بايد بر اساس روشهاي بازرسي و آزمون دقيق بوده و توسط افراد
متخصص انجام شود. عمليات تعمير و نگهداري كه بايد بر روي موتور انجام شود در سه حالت،
نصب و در حال كار، نصب و بي بار و بازديد اساسي بوده و در دورههاي زماني مختلف انجام ميشود.
الف- نصب و در حال كار
عملياتي كه با موتور كوپله شده با بار انجام ميگيرد، به صورت زير است:
-1 بازديد ظاهري، هر 6 ماه يكبار.
-2 اندازهگيري دماي ياتاقان و سيم پيچها، هر 6 ماه يكبار.
-3 اندازهگيري و كنترل لرزش، هر 6 ماه يكبار.
-4 آزمايش روغن، هر 12 ماه يكبار.
-5 جريان الكتريكي، هر 12 ماه يكبار.
-22 7 تأسيسات برقي

63
ب- نصب و بيبار
عملياتي كه با موتور كوپله شده كه برقدار نيست انجام ميگيرد، به صورت زير است:
-1 اندازهگيري مقاومت عايقي، هر 12 ماه يكبار.
-2 شاخص پلاريزاسيون، هر 12 ماه يكبار.
-3 مقاومت اهمي سيم پيچها، هر 12 ماه يكبار
پ- بازديد اساسي
عملياتي كه طي يك دوره تعميرات اساسي انجام ميگيرد و ممكن است براي آن نياز به پياده
كردن موتور از كوپلينگ باشد، به صورت زير است:
-1 مقاومت عايقي ياتاقان، هر60 ماه يكبار.
-2 اندازهگيري صحت عملكرد شافت، هر60 ماه يكبار.
-3 بازديد و اندازهگيري محل استقرار ياتاقان، هر60 ماه يكبار.
-4 بازديد ظاهري استاتور، هر60 ماه يكبار.
-5 بازديد ظاهري روتور و شفت، هر60 ماه يكبار.
-6 تميزكاري، خشك كردن (گرم كردن) و جلا دادن، هر60 ماه يكبار.
-7 مقاومت عايقي، هر60 ماه يكبار.
-8 شاخص پلاريزاسيون، هر60 ماه يكبار.
-9 مقاومت اهمي سيم پيچها، هر60 ماه يكبار.
-10 آزمايش صاعقه، هر60 ماه يكبار.
-11 بالانس بودن روتور، هر60 ماه يكبار.
-12 تلفات هسته روتور و استاتور، هر60 ماه يكبار.
-13 كنترل شكستگي ميلههاي روتور، هر60 ماه يكبار.
-14 آزمايش موتور در حالت بيباري و اندازهگيري لرزش، هر60 ماه يكبار.

جدول شماره -7-22 1 دوره تناوب بازرسي
شماره موضوع شماره بند زمان دورهتناوب
1 تابلوهاي برق 1-12-7-22 سالانه يكبار
2 رلههاي حفاظتي 2-12-7-22 سالانه يكبار
3 كليدهاي اتوماتيك 3-12-7-22 سالانه يكبار
4 كابل، كانال و باس داكت 4-12-7-22 سالانه يكبار
5 ترانسفورماتور 5-12-7-22 سالانه يكبار
6 باطري و شارژر باطري 6-12-7-22 سالانه يكبار
7
موتورهاي
الكتريكي در
حالت نصب و
در حال كار
بازديد ظاهري
-7-12-7-22 الف
هر 6 ماه يكبار
اندازهگيري دماي ياتاقان و سيمپيچها هر 6 ماه يكبار
اندازهگيري و كنترل لرزش هر 6 ماه يكبار
آزمايش روغن سالانه يكبار
جريان الكتريكي سالانه يكبار
8
موتورهاي
الكتريكي در
حالت نصب و
بيبار
اندازهگيري مقاومت عايقي
-7-12-7-22 ب
سالانه يكبار
شاخص پلاريزاسيون سالانه يكبار
مقاومت اهمي سيمپيچها سالانه يكبار
9 بازديد اساسي موتورهاي الكتريكي -7-12-7-22 پ هر پنج سال
-22 8 تأسيسات گازرساني ساختمانها

1-8-22 كليات
تأسيسات گاز داخل ساختمانها ممكن است به دلايل مختلفي از جمله، خوردگي، فرسودگي،
تغييرات، تعميرات ساختماني و تخريب، دچار نقص شده و باعث وقوع حوادثي مانند گاز گرفتگي،
ايجاد حريق و انفجار، آلودگي محيط زيست و مسمويتهاي ناشي از آن شده و ايمني ساكنين را به
مخاطره اندازند. از اينرو كليه تأسيسات و تجهيزات گازسوز نصب شده در ساختمانها بايد هنگام
بهرهبرداري، در دورههاي زماني مشخص، مورد بازرسي قرار گرفته و از ايمن بودن آنها اطمينان
حاصل شود.
هدف اين فصل تعيين حداقل الزاماتي است كه بايد براي جلوگيري از بروز خطرات مختلف، در
زمان بهرهبرداري از تأسيسات گازرساني ساختمانها، رعايت شود.

2-8-22 بازديد توسط مسئول نگهداري ساختمان
مسئول نگهداري ساختمان بايد شبكه لولهكشي گاز و تجهيزات نصب شده در ساختمانها و
محوطه آنها را به صورت ادواري بازديد نموده و از سلامت عملكرد اجزا و متعلقات به كار رفته،
عدم وجود نشتي و تغييرات بدون مجوز، اطمينان حاصل نمايد و گزارش آن را در پرونده نگهداري
ساختمان ثبت و بايگاني نمايد.

مبحث بيست و دوم
66
1-2-8-22 دودكشها و متعلقات
دودكش وسايل گازسوز و متعلقات آن بايد به صورت مداوم مورد بازرسي قرار گيرد. مسئول
نگهداري ساختمان بايد حداقل هر سه ماه يك بار و در مواقعي كه تغييرات شديد جوي مانند
كاهش يا افزايش شديد دماي هوا، باد شديد يا طوفان، رخ دهد، از دودكش، محل اتصال دودكش به
دستگاه گازسوز، مسير عبور، اتصالات و كلاهك آن بازديد و از باز بودن مجراي دودكش، سالم بودن
مسير، دودبند بودن اتصالات و محل اتصال به دستگاه گازسوز و نصب و سالم بودن كلاهك،
اطمينان حاصل نمايد و در صورت مناسب نبودن وضعيت دودكش و متعلقات آن، اقدام لازم در
ارتباط با اصلاح را انجام داده و پس از حصول اطمينان از صحت آنها، گزارشي تهيه و در پرونده
مربوط به نگهداري ساختمان ثبت و بايگاني نمايد.

2-2-8-22 مجاري تهويه
مجاري تهويه بايد به صورت مداوم مورد بازرسي قرار گيرد. مسئول نگهداري ساختمان بايد حداقل
هر سه ماه يكبار و در مواقعي كه تغييرات شديد جوي مانند كاهش يا افزايش شديد دماي هوا، باد
شديد يا طوفان، رخ دهد، نسبت به بازرسي مجاري تهويه اقدام و از باز بودن آنها اطمينان حاصل
نمايد و در صورت مناسب نبودن وضعيت، بايد اقدام لازم در ارتباط با اصلاح را انجام داده و پس از
حصول اطمينان از صحت آنها، گزارشي را تهيه و در پرونده مربوط به نگهداري ساختمان بايگاني
نمايد.

3-2-8-22 تجهيزات گازسوز ثابت
تجهيزات گازسوز ثابت وسايلي مانند اجاقگاز، آبگرمكن و ساير دستگاههايي هستند كه در زمان
بهرهبرداري در محل خود به صورت ثابت نصب شدهاند. تجهيزات گازسوز ثابتي كه داراي دودكش
ميباشند بايد حداقل هر سه ماه يك بار و نيز در مواقعي كه تغييرات شديد جوي مانند كاهش يا
افزايش شديد دماي هوا، باد شديد يا طوفان، رخ دهد، توسط مسئول نگهداري ساختمان مورد
بازديد قرار گيرد. اين تجهيزات و متعلقات آنها بايد از نظر صحت عملكرد، تناسب با فضاي محل
نصب، نشتي و عدم ايجاد آلايندگي، كنترل شوند. ساير تجهيزات گازسوز ثابت و متعلقات آنها كه
-22 8 تأسيسات گازرساني ساختمانها
67
نيازي به دودكش ندارند، بايد هر شش ماه يكبار از نظر صحت عملكرد، نشتي، عدم ايجاد
آلايندگي و تناسب با فضاي محل نصب، مورد بازديد قرار گيرند. گزارش كليه بازديدها بايد در
پرونده نگهداري ساختمان بايگاني شود.

4-2-8-22 تجهيزات گازسوز فصلي
تجهيزات گازسوز فصلي وسايلي مانند بخاري هستند كه در دورههاي خاصي از سال مورد
بهرهبرداري قرار ميگيرند. اين تجهيزات و متعلقات آنها بايد از نظر صحت عملكرد، عدم ايجاد
آلايندگي و نشتي، سالانه حداقل سه بار، در زمان نصب و راهاندازي، بهرهبرداري و هنگام
جمعآوري، توسط مسئول نگهداري ساختمان بازديد شوند. علاوه بر اين تجهيزات بايد هنگام
تغييرات شديد آب و هوايي كنترل شوند. در صورت وجود هرگونه اشكال يا عدم كاركرد مناسب،
تجهيزات بايد توسط افراد داراي صلاحيت معتبر تعمير شوند. مسئول نگهداري ساختمان در هر
دوره بازديد بايد پس از حصول اطمينان از صحت عملكرد تجهيزات، گزارشي تهيه و در پرونده
مربوط به نگهداري ساختمان بايگاني نمايد.

تبصره:1 هنگام جمعآوري تجهيزات گازسوز بايد انتهاي شير مصرف توسط درپوش فولادي مسدود
و آببند شود.
تبصره:2 مجاري تهويه محل نصب تجهيزات گازسوز گرمايشي فصلي و دودكش و متعلقات مربوط
به وسايلي كه داراي دودكش باشند، بايد در كليه مراحل بازديد دستگاه، كنترل شوند.

5-2-8-22 شيلنگهاي گاز
مسئول نگهداري ساختمان بايد در هر مرحله بازرسي تجهيزات گازسوز، شيلنگهاي رابط بين شير
مصرف تا وسيله گازسوز را مورد بازديد قرار داده و از عدم نشتي و سالم بودن آنها اطمينان حاصل
نمايد. در صورت وجود هر گونه اشكال ظاهري مانند ترك و يا شكنندگي بايد شيلنگ رابط تعويض
شود. شيلنگهاي مخصوص گاز بايد هر پنج سال با شيلنگ نو و مخصوص گاز تعويض شوند.
استفاده از شيلنگهاي مستعمل مجاز نيست.
مبحث بيست و دوم
68
6-2-8-22 لولهكشي گاز
مسئول نگهداري ساختمان بايد لولهكشي گاز را سالانه حداقل يكبار به صورت ظاهري مورد بازديد
قرار داده و هر گونه عيب ظاهري مانند زنگزدگي، پوسته شدن يا كنده شدن رنگ را برطرف نمايد.
تبصره: براي لولهكشي توكار بايد انتهاي لولهها كه به صورت روكار است مورد بازديد قرار گرفته و
در صورت وجود عيب ظاهري، برطرف شود.
كليه لولهكشيها بايد با استفاده از تجهيزات و روش نشتيابي مطابق مبحث هفدهم مقررات ملّي
ساختمان، سالانه يكبار مورد آزمايش نشتي قرار گيرند. براي نشتيابي بايد از محلول آب و صابون
يا آب و مايع دستشويي استفاده شود.
تبصره: تحت فشار قرار دادن لوله گازدار با هوا يا اكسيژن براي پيدا كردن نشتي به هيچوجه مجاز
نيست و بايد با استفاده از گاز نيتروژن يا گازهاي خنثي استفاده شود.

7-2-8-22 شيرها
كليه شيرهاي مورد استفاده در شبكه گاز بايد حداقل سالانه يك بار از نظر نشتي آزمايش شوند و
وضعيت ظاهري آنها بررسي شود. در صورت بروز نشتي بايد شير تعويض شود.

8-2-8-22 كنتور و تنظيمكنندة فشار گاز
كنتور و تنظيمكنندة فشار گاز بايد سالانه يكبار بازديد شده و در محل خود محكم نصب باشند،
علاوه بر آن كنتور گاز بايد در وضعيت تراز قرار داشته باشد. مسئول نگهداري ساختمان بايد از
آنها نگهداري لازم را به عمل آورده و در صورت مشاهده هرگونه اشكال به شركت گاز ناحيه اطلاع
دهد.

9-2-8-22 شير اصلي گاز(شير بعد از كنتور)
مسئول نگهداري ساختمان بايد شير اصلي گاز را حداقل سالانه يكبار بازديد كرده و وضعيت
ظاهري، نشتي و عملكرد آن را كنترل كند و از وجود پلاك مشخصات كنار آن كه تعيين كننده
واحد مربوط به آن شير است، اطمينان حاصل نمايد.
-22 8 تأسيسات گازرساني ساختمانها
69
10-2-8-22 اتصال زمين
از لولهكشي گاز نبايد به منظور اتصال زمين استفاده شود. مسئول نگهداري ساختمان بايد طي
بازديدهاي دورهاي سه ماهه، اتصال الكتريكي لولهكشيگاز را بررسي نمايد و در صورت وجود
هرگونه اتصال الكتريكي نسبت به برطرف نمودن آن توسط افراد ذيصلاح اقدام نمايد.

11-2-8-22 نقشه چون ساخت لوله كشي گاز ساختمان
مالك (يا مالكين) ساختمانها و مجموعهها بايد يك نسخه از نقشه چونساخت لولهكشي گاز
ساختمان و محوطه را به مسئول نگهداري ساختمان تحويل دهد. مسئول نگهداري ساختمان
موظف است نقشه چون ساخت لولهكشي گاز ساختمان و محوطه را براي آگاهي از مسيرهاي عبور
لولة گاز داخل يا خارج از ساختمان در پرونده نگهداري ساختمان بايگاني نمايد. هرگونه تغيير در
تجهيزات گازرساني و لولهكشي گاز در دوره نگهداري بايد با رعايت شرايط آسايش و ايمني ساكنين
و اخذ مجوز از مراجع ذيصلاح بوده و بر اساس مبحث هفدهم مقررات ملّي ساختمان باشد. مسئول
نگهداري ساختمان موظف است نقشه چون ساخت تغييرات را تهيه و در پرونده نگهداري ساختمان
بايگاني نمايد.

3-8-22 بازرسي توسط بازرس
بازرس بايد داراي صلاحيت طراحي و نظارت لولهكشيگاز طبيعي ساختمانها بوده و در دورههاي
زماني تعيين شده مطابق بند 4-8-22 از كل لولهكشي گاز ساختمان، اجزا و متعلقات، تجهيزات و
دستگاههاي گازسوز بازديد به عمل آورد و ضمن مطابقت شبكه گاز با نقشه چونساخت، از صحت
عملكرد شبكه گاز و تجهيزات مربوطه از نظر وضعيت ظاهري، عدم وجود نشتي (آزمون نشتي طبق
مبحث هفدهم مقررات ملّي ساختمان)، عدم ايجاد آلايندگي محيط زيست، سالم و باز بودن
دودكشها و متعلقات مربوطه، سالم و باز بودن مجاري تهويه هوا و ساير متعلقات و تجهيزات مرتبط
نصب شده، عدم تغييرات مغاير با الزامات مجموعه مباحث مقررات ملّي ساختمان و رعايت موارد
ايمني الزامات اين مبحث و مبحث هفدهم مقررات ملّي ساختمان اطمينان حاصل نموده و گزارش
مكتوبي تهيه و اصل آن را به مراجع ذيصلاح و رونوشت آن را به مسئول نگهداري ساختمان جهت
مبحث بيست و دوم
70
ثبت و بايگاني در پرونده نگهداري ساختمان تحويل دهد. در صورت وجود هر گونه مغايرت با
الزامات اين مبحث و مبحث هفدهم مقررات ملّي ساختمان يا اشكال در سيستم، بازرس بايد
گزارش آن را به مراجع ذيصلاح براي اقدام بعدي اعلام نموده و يك نسخه از رونوشت آن را به
مسئول نگهداري ساختمان براي اصلاح تحويل نمايد.
تبصره:1 مسئول نگهداري ساختمان موظف است بلافاصله پس از دريافت رونوشت، نسبت به اصلاح
موارد مغاير اقدام نموده و پس از اصلاح مطابق مبحث هفدهم مقررات ملّي ساختمان
مراتب را جهت انجام بازرسي به مراجع ذيصلاح اعلام نمايد. مسئول نگهداري ساختمان
بايد در زمان بازرسي شرايط لازم براي انجام بازرسيها را فراهم نمايد.
تبصره:2 چنانچه بازرس در زمان بازرسي مغايرتهايي را مشاهده نمود كه سبب سلب آسايش،
بهداشت و ايمني ساكنين ساختمان يا مجموعه باشد بايد گزارشي را به مراجع ذيصلاح
براي اقدام اضطراري ارائه نمايد.

4-8-22 دوره تناوب بازرسي
دوره تناوب بازرسي شبكه لولهكشي گاز براي كليه ساختمانهاي مشمول اين مقررات دو سال
ميباشد. علاوه بر آن در صورت هر گونه تغيير در شبكه لولهكشي گاز، سيستم بايد بازديد شده و
تأييديه صحت عملكرد آن صادر و در پرونده نگهداري ثبت و بايگاني شود.

5-8-22 تعميرات و تغييرات شبكه لولهكشي گاز
مسئوليت نگهداري از شبكه لولهكشي گاز ساختمان و تجهيزات نصب شده مرتبط، با مسئول
نگهداري ساختمان است و چنانچه در شبكه لولهكشي گاز ساختمان نياز به تعميرات يا تغييرات
باشد، بايد مطابق مبحث هفدهم مقررات ملّي ساختمان عمل شود. مسئول نگهداري ساختمان قبل
از انجام هرگونه تعمير يا تغيير در سيستم لولهكشي گاز ساختمان بايد مراتب را به اطلاع شركت
گاز ناحيه مربوطه رسانده و طبق ضوابط، مجوز لازم را اخذ نمايد.
تبصره: مسئول نگهداري ساختمان بايد در ساختمانهايي كه داراي لولهكشي گاز طبيعي هستند،
قبل از انجام هرگونه تغييرات ساختماني كه منجر بهكم شدن فضا يا مسدود يا كاهش سطح
-22 8 تأسيسات گازرساني ساختمانها
71
مجاري پيشبيني شده براي تأمين هواي مورد نياز احتراق شود، مجوز لازم را از مراجع
ذيصلاح دريافت نمايد.

6-8-22 ايمني دوره بهره برداري
مسئول نگهداري ساختمان بايد كليه ضوابط و دستورالعملهاي ايمني استفاده از گاز طبيعي را
مطابق مبحث هفدهم مقررات ملّي ساختمان رعايت نمايد.
تبصره: مسئول نگهداري ساختمان بايد يك نسخه از بخش پيوست يك (راهنماي ايمني) مبحث
هفدهم مقررات ملّي ساختمان را تهيه نموده و در اختيار ساكنين هر واحد مسكوني قرار دهد.

7-8-22 تخريب و نوسازي ساختمان
مسئول نگهداري ساختمان بايد قبل از اقدام به تخريب و نوسازي ساختمان، شركت گاز ناحيه را
مطلع نموده و پس از اخذ مجوز، نسبت به جمعآوري لولهكشي گاز اقدام نمايد.

8-8-22 صدمات وارده به شبكه لولهكشي گاز ساختمان
در صورتيكه به شبكه لولهكشي گاز ساختمان آسيب وارد شود، مسئول نگهداري ساختمان بايد
بلافاصله جريان گاز را از طريق شير اصلي قطع و به شركت گاز ناحيه اطلاع دهد و تا زمان قطع
كامل گاز، ايمني داخل و خارج ساختمان را كنترل نمايد. در موارد اضطراري بستن شير قفلي روي
علمك مجاز است.
تبصره: مسئول نگهداري ساختمان بايد براي برطرف نمودن صدمات وارده به شبكه لوله كشي گاز،
از طريق افراد حقيقي يا حقوقي ذيصلاح اقدام نمايد.

9-8-22 بازسازي اجزاي تخريب يا تضعيف شده ساختمان
هر يك از اجزاي ساختمان كه بر اثر تخريب، بريدن، شكافتن يا سوراخ كردن به منظور اجرا يا
تعميرات شبكة لولهكشي گاز ساختمان، ضعيف شده يا آسيب ببيند، بايد پس از خاتمه لولهكشي
مبحث بيست و دوم
72
گاز، تعمير و تقويتشده و به حالت ايمن و بيخطر، بازسازي شود.

10-8-22 نشت گاز
در صورت وجود نشتي در شبكه گاز ساختمان، مسئول نگهداري ساختمان بايد از طريق افراد
ذيصلاح جهت برطرف نمودن نشتي اقدام نمايد. علاوه بر آن در موارد نشت گاز اقدامات فوري و
همزمان ذيل بايد انجام شود:
– اطاق، ساختمان و يا محوطه آلوده به گاز از كليه ساكنين آن تخليه شود.
– درها و پنجرههاي محلي كه گاز در آن جمع شده است، باز و توسط حوله مرطوب جريان خروج
گاز تسريع شود.
– از هرگونه امكانات بايد براي از بين بردن كليه منابع توليد احتراق استفاده شود. كشيدن سيگار،
روشن كردن كبريت، قطع و وصل كليدها و وسايل برقي يا باز كردن در كورهها ممنوع است.
درصورت امكان، جريان اصلي برق از محل دورتري قطع شده تا كليدهاي خودكار برقي نيز در
محوطه خطرناك نتوانند عمل نمايند.
– جريان گاز به محوطه مربوطه قطع شود.
– ساختمانهاي مجاور نيز از نظر آلوده شدن به گاز بازرسي شود.
– مراتب به شركت ملّي گاز ايران اطلاع داده شود.

11-8-22 قطع جريان گاز
مسئول نگهداري ساختمان بايد قبل از قطع جريان گاز ساختمان، جز در مواقع اضطراري، تمام
مصرف كنندگاني را كه از آن شبكه استفاده ميكنند، مطلع نمايد.

-22 9 حفاظت در برابر حريق

1-9-22 كليات
اين فصل حداقل الزاماتي را كه به منظور نگهداري و بهرهبرداري مناسب از تأسيسات و تجهيزات
حفاظت مقابل حريق در ساختمانها نصب يا پيشبيني شده است را تعيين ميكند. نگهداري
مناسب از تجهيزات نصب شده سبب افزايش طول عمر آنها شده و احتمال بروز خطا، خرابي يا
عملكرد نامناسب را در مواقع اضطراري كاهش ميدهد، از اينرو با انجام تمهيدات لازم در زمان
بهرهبرداري و بازرسيهاي دورهاي ميتوان به اين اهداف دست يافت.

2-9-22 الزامات عمومي
ضوابط و مقررات حفاظت در مقابل حريق بايد مطابق الزامات مجموعه مباحث مقررات ملّي
ساختمان به ويژه مبحث سوم مقررات ملّي ساختمان و قوانين سازمان آتشنشاني براي كليه
ساختمانهاي با كاربريهاي مندرج در قانون نظام مهندسي رعايت شود.

3-9-22 بازديد توسط مسئول نگهداري ساختمان
به منظور مشخص كردن وضعيت بخشها و تجهيزات مرتبط با حفاظت ساختمان در مقابل حريق
بايد بازديدهاي متناوب انجام شود. مسئول نگهداري ساختمان بايد حداقل هر سه ماه يك بار نسبت
به كنترل و بازديد از ساختمانها اقدام و نتايج حاصل از بازديد را ثبت و در پرونده نگهداري
ساختمان بايگاني نمايد. در صورت مشاهده هرگونه مغايرت با اصول ايمني و الزامات مباحث
مبحث بيست و دوم
74
مقررات ملّي ساختمان، مسئول نگهداري ساختمان بايد موارد را گزارش و نسبت به اصلاح از طريق
افراد ذيصلاح اقدام نمايد. بازديد قسمتهاي مختلف توسط مسئول نگهداري ساختمان شامل موارد
زير است ولي محدود به آنها نميشود.
تبصره: علاوه بر بازديدهايي كه مسئول نگهداري ساختمان به صورت ادواري انجام ميدهد بايد
پس از بروز آتشسوزي و هرگونه تعمير، تغيير يا اشكال پيش آمده، سيستم به طور كامل
مورد بازديد واقع شده و از صحت عملكرد كليه بخشهاي آن اطمينان حاصل شود.

1-3-9-22 قابليت دسترسي
هر ساختمان بايد قابل دسترسي براي مأموران آتشنشاني و وسائل مورد نياز آنها باشد. فضاي
اطراف ساختمان و مسيرهاي دسترسي همواره بايد باز باشد و مسئول نگهداري ساختمان بايد از باز
بودن آنها اطمينان حاصل نمايد. بايد در اين ارتباط كنترل و در صورت عدم وجود شرايط كافي،
مسئول نگهداري ساختمان بايد هشدارهاي لازم را با نصب تابلويي كه در معرض ديد كليه ساكنين
باشد، بدهد.

2-3-9-22 تحمل بار محل تردد اتومبيل
در ساختمانهائي كه داراي محوطه باز بوده و امكان ورود ماشين آتشنشاني در محوطه آنها وجود
دارد، بايد كف محوطه و راههاي دسترسي براي اطمينان از تردد ايمن ماشينهاي سنگين از نظر
تحمل بار بررسي و كنترل شود.

3-3-9-22 محوطه پلكان، و راههاي ارتباطي
محوطه پلكان و راههاي ارتباطي بايد مطابق موارد ذيل كنترل شود:
الف- معابر دسترسي به دهليز پلكان و راههاي خروجي آن بايد كاملاً باز و قابل دسترسي باشد.
ب- در مواردي كه پلكان فرار در داخل ساختمان واقع است، بايد دربهاي ورود در هر طبقه به
آساني بازشده و خود به خود بسته شوند (آسان بازشو و خود بست).
پ- بايد ايمني مكاني كه راههاي پلكان فرار به آن ميرسد كنترل شود.
-22 9 حفاظت در برابر حريق

75
ت- عملكرد تهويه مكانيكي و فشار مثبت هوا در دهليز پلكاني كه به هواي باز ارتباط ندارند، كنترل
شود.

4-3-9-22 سيستمهاي اعلام حريق
سيستمهاي اعلام حريق و متعلقات آنها بايد براي موارد زير بازرسي و كنترل شوند و اطمينان
حاصل شود كه عملكرد لازم و كافي را در موارد ضروري دارا باشند:
الف- كليه دتكتورها.
ب- كليه شستيها.
پ- كليه آژيرها.
ت- چراغهاي كنترل شونده از راه دور.
ث- باطريهاي سيستم اضطراري.
ج- بخشهاي مختلف مدارهاي ارتباطي اعم از كابلها و سيمها و ساير اجزا و متعلقات سيستم.

5-3-9-22 شبكه آب آتشنشاني ساختمان
موارد زير بايد در مورد شبكه آب آتشنشاني ساختمان بازررسي و نسبت به صحت عملكرد آنها
اطمينان حاصل شود.
الف- عملكرد پمپ و متعلقات برقي و مكانيكي افزايش فشار.
ب- شبكه لولههاي آبرساني، خشك و تر .
پ- مخزن ذخيره آب از نظر حجم آب موجود، پوسيدگي، نشتي و حفاظت در برابر يخزدگي و
كنترل لولهها، شيرها و اتصالات مربوط به آن.
ت- كنترل جعبههاي آتشنشاني از نظر ظاهري، باز و بسته شدن درب و وجود كليد در محل
مخصوص، كنترل قرقرههاي شيلنگ توزيع آب و اتصالات مربوطه.
ث- كنترل سيستم برق اضطراري و صحت عملكرد آن.
ج- كنترل شبكه بارنده، افشانهها و متناسب بودن نوع آنها با محل نصب.
چ- كنترل وجود برچسب مخصوص راهنمايي محل اتصال شبكه آب شهري و سيستم آتشنشاني.
مبحث بيست و دوم
76
6-3-9-22 خاموش كنندههاي دستي
انواع اين وسائل بايد از نظر تناسب با نوع حريق، تعداد، سالم بودن و عملكرد مناسب، وضعيت نصب
و دسترسي و تاريخ شارژ بازرسي و كنترل شوند.

7-3-9-22 موتورخانه
با توجه به اينكه موتورخانه در ساختمان از جمله محلهائي است كه در آن پتانسيل ايجاد حريق
زياد است، از اينرو بايد نسبت به نگهداري و برقراري شرايط ايمني آن در مقابل حريق توجه
ويژهاي شود. در موتورخانهها بايد موارد ذيل كنترل و بازرسي شود:
الف- نوع، تعداد و محل نصب خاموشكنندهها و تناسب آنها با وسعت و تجهيزات موتورخانه.
ب- تهويه و تأمين هواي لازم براي احتراق و تجهيزات تخليه دود.
پ- راههاي دسترسي و باز بودن مسير تردد.

8-3-9-22 پاركينگ
موارد زير بايد در پاركينگها كنترل شده و صحت عملكرد آنها مشخص شود:
الف- شبكه بارنده و شبكه آب آتشنشاني و جعبهها و متعلقات نصب شده.
ب- سيستمهاي تهويه و تخليه هوا.
پ- سيستم كشف و اعلام حريق و محل و وضعيت نصب آنها.
ت- راههاي خروجي و نشانگرهاي خروجي.
ث- چراغهاي اضطراري و تابلوهاي هشدار دهنده.

4-9-22 دوره تناوب بازرسي
بازرسي توسط بازرس بايد سالانه يكبار انجام شده و علاوه بر بازرسي موارد فوق بازرس بايد سوابق
ثبت شده در پرونده نگهداري ساختمان را بررسي و چنانچه اشكالي مشاهده شود راهكارهاي لازم
در ارتباط با اشكالات را ارائه نمايد.

-22 10 آسانسورها و پلكان برقي
77

-22 10 آسانسورها و پلكان برقي

1-10-22 كليات
بهكارگيري آسانسورها و پلههاي برقي در ساختمانها براي تسهيل جابجايي بين طبقات غير
همسطح صورت ميگيرد. اين تجهيزات شامل سيستمهاي برقي و مكانيكي بوده و براي داشتن
عملكرد ايمن و مطلوب نياز به كنترل و بازرسي مداوم دارند. هدف اين فصل تعيين حداقل الزاماتي
است تا تمهيدات لازم براي بهرهبرداري ايمن و مناسب از اين تجهيزات فراهم شود.

2-10-22 الزامات عمومي
كليه مقررات و اصول ايمني بايد مطابق با مباحث مقررات ملّي ساختمان و ضوابط تعيين شده از
طرف سازمان ملّي استاندارد ايران براي آسانسورها و پلههاي برقي كه در ساختمانها نصب شدهاند
يا نصب خواهند شد، رعايت شود. با توجه به ماهيت آسانسورها و پلههاي برقي، براي حصول اطمينان
از عملكرد مناسب و داشتن ايمني كافي در دوره بهرهبرداري، نياز به انجام بازرسيهاي ادواري و
نگهداري مناسب از اين تجهيزات ميباشد.

3-10-22 بازرسي و نگهداري توسط مسئول نگهداري ساختمان
مالك يا نماينده قانوني او بايد مسئول نگهداري ساختمان را براي انجام بازديدهاي ادواري و
نگهداري مشخص نمايد. اين اشخاص بايد داراي صلاحيت معتبر نگهداري آسانسور و پلهبرقي از
مبحث بيست و دوم
78
مراجع ذيصلاح بوده و حداقل ماهانه يكبار از كليه قطعات و تجهيزات اعم از برقي و مكانيكي
بازديد نموده و گزارشي از نتيجه بازديد را در پرونده نگهداري ساختمان ثبت نمايند. مسئول
نگهداري ساختمان در زمان بازديد بايد كليه قطعات را به طور كامل كنترل و عملكرد آنها را
بررسي نمايد. چنانچه در بازديدهاي ادواري مشخص شود كه قطعه يا قطعاتي نياز به تعمير، تنظيم
يا تعويض دارند، بايد مسئول نگهداري ساختمان نسبت به اصلاح يا تعويض آن اقدام نموده و تا
نصب قطعه و عدم حصول اطمينان از عملكرد ايمن و مناسب، دستگاه بايد خاموش شود. مسئول
نگهداري ساختمان بايد با نصب اطلاعيه بر روي كليه درهاي آسانسورها و در قسمت ورودي
پلههاي برقي خرابي يا خارج از سرويس بودن دستگاه را به استفادهكنندگان اطلاع دهد.

4-10-22 بازرسي توسط بازرس
بازرسي آسانسورها و پلههاي برقي بايد حداقل سالانه يكبار توسط بازرس انجام شود. در
بازرسيهاي سالانه اگر مغايرتي با اصول ايمني و مباحث مقررات ملّي ساختمان مشاهده شود،
دستگاه تا رفع مغايرت بايد خاموش شود. در صورت نياز، بازرس ميتواند از خدمات افراد متخصص
يا مشاور استفاده نمايد و چنانچه نياز به انجام آزمون قطعه يا قطعات خاصي باشد، مسئول نگهداري
ساختمان بايد تمهيدات لازم براي اين كار را فراهم نمايد. بازرس بايد مجوز استفاده از دستگاه را در
صورتي صادر نمايد كه الزامات مربوط به استاندارد، مبحث پانزدهم مقررات ملّي ساختمان و اصول
ايمني رعايت شده باشد.

5-10-22 تغييرات سيستم و تجهيزات كنترلي خاص
اگر مسئول نگهداري ساختمان براي افزايش ايمني و آسايش استفادهكنندگان تصميم به انجام
تغييرات در سيستم يا نصب تجهيزات كنترلي خاص كه در زمان طراحي و نصب دستگاه پيشبيني
نشده است را داشته باشد، در صورت مطابقت با الزامات مباحث مقررات ملّي ساختمان بلامانع است
و اجراي اين تغييرات بايد توسط اشخاص داراي صلاحيت انجام شود. دستگاه پس از انجام تغييرات
بايد توسط بازرس مورد بازرسي واقع شده و در صورت رعايت الزامات مباحث مقررات ملّي
ساختمان، مجوز استفاده از آن صادر شود.